عرضه اولیه در بورس چیست و نحوه خرید عرضه اولیه سهام

عرضه اولیه در بورس چیست و چه نکاتی برای خرید عرضه اولیه سهام در این بازار باید بدانیم؟ در یکی دیگر از سری مقالات آموزش رایگان بورس با شما همراه هستیم تا یکی دیگر از اصطلاحات رایج بورس یعنی عرضه اولیه را به صورت کامل و جامع به شما معرفی کنیم. با توجه به اینکه شناخت چنین مفاهیمی اهمیت بسیار زیادی روی کیفیت سرمایه گذاری در بازار بورس دارد، از این رو بایستی این مطالب را به صورت دقیق مطالعه کنید. ما در مجموعه کانون بورس تمام تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا کاربردی ترین و ضروری ترین مطالب را برای شما در مقالاتی کامل و جامع معرفی نمایید تا نیاز شما به داشتن یک منبع معتبر و کامل برای شناخت این اصطلاحات برآورده شود.

عرضه اولیه سهام (Initial Public Offering (IPO))  در بورس چیست

اصطلاح عرضه اولیه در بورس از آن دسته از اصطلاحاتی است که کاربران معمولاً از همان روزهای نخست ورود به این بازار با آن آشنا شده و به نوعی به دنبال استفاده از مزیت های آن برای سرمایه گذاری و سوددهی هستند. عرضه اولیه سهام یا اصطلاح انگلیسی آن Initial public offering  با مخفف IPO زمانی در بازار بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد که قرار است سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار معرفی شود. در واقع روز اول عرضه اولیه یک سهم در بازار بورس روز تولد آن در بازار است و کاربران و سرمایه‌گذاران برای اولین بار می‌توانند برای خرید سهام مورد نظر در بازار بورس اقدام نمایند.

لازم به توضیح است که کاربران نباید فرایند عرضه اولیه در بورس را با پذیرش یک شرکت در این بازار اشتباه بگیرند. برای اینکه یک شرکت وارد بازار بورس شده و تمام معیارهای لازم برای ورود به این بازار را داشته باشد، بررسی ها و ارزیابی های لازم از قبل توسط سازمان بورس انجام می پذیرد. در واقع قبل از اینکه یک سهم وارد فرایند عرضه اولیه در بورس شود، مراحل بسیار زیادی را برای پذیرش در این بازار پشت سر گذاشته است. بعد از اتمام تمام مراحل از پیش تعیین شده توسط سازمان بورس عملاً شرکت مورد نظر از نظر فنی و کیفیت به شرایط مدنظر سازمان رسیده و بعد از قیمت گذاری و تعیین مقدار سهام شناور شرکت فرآیند عرضه اولیه آن در بازار آغاز می شود.

از کجا باید با عرضه اولیه سهام در بورس با خبر شویم؟

در حال حاضر در بورس ایران فرآیند عرضه اولیه در یک روز مشخص و از پیش تعیین شده انجام می پذیرد و علاقه مندان تنها در ساعاتی می‌توانند برای خرید سهام مورد نظر اقدام کنند که توسط سازمان بورس اعلام می شود. بنابراین علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در این روش در بازار بورس بایستی از قبل بدانند که عرضه اولیه در چه تاریخی و در چه ساعتی انجام می پذیرد.

برای این منظور سازمان بورس از چندین روز قبل اقدام به انتشار آگهی عرضه اولیه در سامانه کدال نموده و تمام مشخصات و ویژگی های لازم برای شرکت در فرآیند عرضه اولیه را به کاربران بازار اعلام می دارد. در شکل زیر می‌توانید یک نمونه از اطلاعیه های سازمان بورس برای انتشار آگهی عرضه اولیه در سامانه کدال را مشاهده کنید.

در اطلاعیه منتشر شده توسط سازمان بورس اطلاعاتی مانند:

• مقدار کل سهام مد نظر برای هر کد بورسی
• محدوده قیمت مورد نظر برای خرید سهام شرکت مورد نظر
• تاریخ دقیق عرضه اولیه در بازار بورس

و اطلاعاتی کلی درباره خود شرکت وجود دارد. حالا نوبت به خود کاربران می‌رسد که با بررسی شرایط شرکت مورد نظر برای خرید آن تصمیم بگیرند‌. دقت داشته باشید که بسیاری از سایت ها نیز خدمات معرفی عرضه اولیه در بازار بورس را انجام می دهند. معتبرترین و بهترین منبع بعد از سامانه کدال برای کسب اطلاعات درباره عرضه اولیه سهام سایت و پلتفرم خود کارگزاری های فعال در سازمان بورس است.

کاربران می‌توانند با ورود به پلتفرم معاملاتی خود در کارگزاری های فعال در سازمان بورس از این اطلاعیه ها باخبر شوند. همچنین در ادامه فرایند خرید خودکار عرضه اولیه سهام در بازار بورس را نیز از طریق کارگزاری های فعال در بازار معرفی خواهیم کرد.

آیا عرضه اولیه سهام در بورس را باید بخریم؟

یکی از اصلی ترین و مهم‌ترین اهدافی که در این مقاله به دنبال رسیدن به آن هستیم پاسخ دادن به این پرسش است. آیا واقعاً باید عرضه اولیه سهام در بازار بورس را بخریم؟ فرایند عرضه اولیه در بازار بورس در طول تاریخ فعالیت این بازار با تغییرات زیادی روبرو شده است. به عنوان یک بررسی کلی می‌توان اظهار داشت که اکثریت عرضه اولیه های صورت گرفته در بازار شرایط خوبی برای خریداران فراهم کرده و از این رو خرید عرضه اولیه سهام در بازار بورس ایران معمولاً با استقبال بسیار زیادی روبرو می شود.

اما اگر از یک نگاه تخصصی تر و حرفه‌ای تر به فرایند عرضه اولیه سهام در بورس نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که عملاً این خرید نمی‌تواند یک خرید حرفه‌ای و ایده‌آل به جز در مواردی بسیار خاص برای خریداران باشد. زیرا تجربه نشان داده که معمولاً در فرایند خرید عرضه اولیه سهام در بازار بورس تعداد سهام بسیار کمی به هر کد بورسی می‌رسد که عملاً امکان رسیدن به سود مناسب را برای خریداران فراهم نخواهد کرد.

البته تصمیم نداریم که به این زودی و در همین ابتدای مقاله درباره خریدن یا نخریدن عرضه اولیه سهام تصمیم‌گیری کنیم. در ادامه با بررسی تمام شرایط حاکم بر فرایند عرضه اولیه در بازار بورس ایران ابتدا مزیت ها و معایب این خرید را به صورت کامل مورد بررسی قرار داده و در انتها دوباره به این سؤال پاسخ خواهیم داد. همچنین خود شما نیز در انتها می‌توانید برای خریدن و نخریدن عرضه اولیه سهام تصمیم گیری کنید.

نحوه خرید عرضه اولیه سهام در بازار بورس

نحوه خرید عرضه اولیه سهام در بازار بورس ایران را می‌توانیم به دو روش مختلف برای شما تشریح کنیم. در روش اول بدون نام بردن از هیچ اصطلاح خاصی سعی داریم تا فرآیند این خرید را برای شما به صورت کامل در بازار معرفی نماییم. با توجه به اینکه مخاطب اصلی بسیاری از کاربران این مقاله معمولاً شناخت کافی و لازم نسبت به فرایند خرید عرضه اولیه در بازار بورس را نداشته و به نوعی از تازه واردان سرمایه گذاری در بازار بورس محسوب می‌شوند از این رو تصمیم داریم تا تمام شرایط و موارد لازم را به صورت کاملاً ساده و به زبان روان برای شما بیان کنیم.

در بند قبلی اشاره کردیم که وقتی یک شرکت در بازار بورس به مرحله عرضه اولیه می‌رسد سازمان بورس از چند روز قبل در یک اطلاعیه این موضوع را به سمع و نظر فعالان بازار می‌رساند. در اطلاعیه مورد نظر تاریخ و سایر اطلاعات لازم برای خرید عرضه اولیه سهام مورد نظر درج شده است.

دقیقاً در همان تاریخ مشخص شده و ساعت مشخص شده شما می‌توانید به پلتفرم معاملاتی خود در کارگزاری خود مراجعه کرده و سفارش خرید عرضه اولیه را ثبت کنید. برای ثبت سفارش عرضه اولیه سهام در بازار بورس شما نیاز به درج دو بخش قیمت و حجم مورد نظر در زمان ثبت سفارش را خواهید داشت. برای این موارد می‌توانید به شرح زیر عمل کنید:

در اطلاعیه مندرج شده در سامانه کدال از سوی سازمان بورس برای عرضه اولیه مورد نظر شما حداقل و حداکثر قیمت مجاز برای عرضه اولیه تعیین شده است. از این رو شما تنها می‌توانید قیمتی را در زمان خرید وارد کنید که در محدوده همین بازه مجاز مورد نظر باشد. برای تعیین قیمت مورد نظر خود در فرایند عرضه اولیه نکات زیر می‌توانند راهنمای خوبی برای شما باشند:

در درجه اول دقت کنید که اگر اکثریت کاربران برای خرید عرضه اولیه بالاترین قیمت ممکن را درج نمایند و کشف قیمت عرضه اولیه در سقف قیمت مجاز صورت پذیرد، عملاً در چنین شرایطی در اکثر مواقع به کسانی که قیمت های پایینی برای سفارش خرید خود ثبت کرده باشند سهامی نخواهد رسید.

البته ذکر این نکته هم ضروری است که اگر شما سفارش خرید خود را در سقف قیمتی ثبت کنید و کشف قیمت عرضه اولیه در قیمت‌های پایین‌تری صورت پذیرد تمام سهام مورد نظر شما به دست شما خواهد رسید اما مسلماً قیمت سهام مورد نظر در بازار پایین تر از قیمت خرید شما باز خواهد شد.

در اغلب مواقع شرکت‌هایی که وارد فرآیند عرضه اولیه می‌شوند برای اینکه بتوانند تمام سهام در نظر گرفته شده برای این فرآیند را در بازار به فروش برسانند اقدام به تعیین قیمت‌های کمتری نسبت به ارزش ذاتی سهام خود می‌کنند. این امر در واقع برای ایجاد میل و رغبت برای سرمایه گذاران بازار است تا در فرایند عرضه اولیه شرکت کرده و کل سهام مورد نظر برای این فرایند به فروش برسد. بنابراین در اکثر مواقع البته نه همیشه قیمت نهایی عرضه اولیه سقف قیمت مجاز تعیین شده از سوی سازمان بورس خواهد بود. البته تاکید می‌کنیم که این امر همیشگی نیست و در اغلب مواقع رخ می دهد.

دومین فاکتوری که در زمان ثبت سفارش خرید عرضه اولیه سهام بایستی مد نظر داشته باشید مقدار و حجم مورد نظر شما برای این خرید است. در اطلاعیه منتشر شده از سوی سازمان بورس حداکثر حجم مجاز برای هر کد بورسی برای فرآیند عرضه اولیه تعیین می شود. در واقع شما نمی توانید حجم بیشتری از این مقدار برای سفارش خرید خود ثبت کنید.

دقت داشته باشید که اگر در زمان ثبت سفارش حجم کمتری نسبت به حداکثر حجم مجاز تعیین شده ثبت کرده باشید و همان مقدار به شما سهام خواهد رسید.

نکاتی که در بالا به آنها اشاره کردیم نکاتی کاملاً حرفه‌ای و کاربردی برای خرید عرضه اولیه سهام در بازار بورس ایران هستند که در کمتر منبعی می‌توانید به این نکات دسترسی داشته باشید. دقت کنید که اگر در صدد شرکت در فرآیند عرضه اولیه هستید حتماً تمام موارد لازم را به صورت کامل برای این فرایند مورد بررسی قرار دهید تا هیچ اشتباهی در فرآیند سرمایه گذاری شما صورت نپذیرد.

روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه در بورس چیست

اگر بخواهیم یک اصطلاح اقتصادی برای روش خرید عرضه اولیه در بورس ایران بیان کنیم این اصطلاح بوک بیلدینگ خواهد بود. روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه همان روشی است که در بالا به زبان ساده و سلیس به آن پرداختیم. در مقابل روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه به روش حراج قرار دارد که قبل از این روش برای این فرایند در بازار بورس استفاده می شد.

در حال حاضر هنوز هم برای باز شدن برخی از نمادها بعد از بسته شدن آنها از روش حراج برای تعیین قیمت استفاده می شود.

در روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه کاربران می بایست در روز و ساعت مشخص شده وارد پلتفرم معاملاتی خود شده و قیمت و حجم مورد نظر را برای خرید ثبت نمایند. در این فرایند تنها قیمت و حجم مورد نظر اهمیت خواهد داشت و اینکه چه کسی زودتر سفارش خود را ثبت کرده باشد اهمیتی پیدا نمی کند. در واقع در این روش تمام کاربرانی که در محدوده ساعت مشخص شده سفارش خود را ثبت کرده باشند به یک چشم نگاه خواهند شد.

در روش حراج کسانی که زودتر سفارش خود را ثبت می‌کنند از اولویت‌های اصلی برای خرید محسوب می‌شوند. از این گذشته در نظر گرفتن قیمت بیشتر برای سهام مورد نظر نیز یکی دیگر از چالش‌های روش حراج برای خریداران خواهد بود. در روش بوک بیلدینگ معمولاً یک قیمت کف برای سهام مورد نظر از سوی سازمان بورس تعیین می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند با دامنه نوسان ۱۰ درصد قیمت موردنظر خود را در زمان ثبت سفارش وارد نمایند.

مزیت های عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ در بورس

استفاده از روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه در بورس مزیت ها و معایب خاص خود را دارد. این روش که چند سالی است که توسط سازمان بورس برای خرید عرضه اولیه مورد استفاده قرار گرفته و البته زمزمه‌های تغییر آن نیز در بازار به وجود آمده است، مزیت های زیر را برای کاربران به دنبال خواهد داشت:

یکی از اصلی ترین مزیت های این روش خرید عرضه اولیه مخصوصاً برای افراد تازه کار این است که زمان ثبت سفارش اهمیتی در خرید عرضه اولیه نخواهد داشت و تمام کاربرانی که ثبت سفارش را تکمیل کرده باشند به یک چشم نگاه خواهند شد. این مزیت مخصوصاً برای افراد تازه کار که سرعت بالایی در امر خرید و فروش سهام در بازار بورس ندارند می‌تواند یک مزیت بسیار عالی و مناسب باشد.

دومین مزیت استفاده از روش بوک بیلدینگ برای خرید ارزهای اولیه این است که در صورتی که کاربران حداکثر قیمت ممکن را ثبت کرده باشند مقدار سهام تعیین شده برای همه آنها یکسان و عملاً عدالت میان همه رعایت خواهد شد.

همچنین یکی دیگر از مهم ترین مزیت های خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ این است که امکان ثبت سفارش به صورت از پیش تعیین شده و خودکار توسط کارگزاری برای کاربران تعیین می شود. مزیتی که در روش حراج عملاً امکان آن وجود نخواهد داشت.

معایب عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ در بورس

فرایند خرید عرضه اولیه از طریق روش بوک بیلدینگ در بازار بورس چالش خیلی زیادی ندارد و عملاً این روش باعث شده تا عدالت در میان کاربران برقرار باشد. عیب بزرگ این روش این است که وارد کردن به موقع و زودتر سفارشات هیچ تاثیری بر روی میزان سهام اختصاص یافته به هر کد بورسی نداشته و عملاً تمام کاربران در شرایط یکسان قرار خواهند گرفت. این مهم باعث شده تا برخی از افراد حرفه‌ای مایل به حضور در فرایند عرضه اولیه به دلیل سوددهی کم آن نباشند.

چه زمانی بعد از خرید عرضه اولیه سهام به دست ما می رسد؟

یکی دیگر از نکات و اطلاعاتی که درباره خرید عرضه اولیه در بورس باید به آن اشاره کنیم این است که سهام خریداری شده در همان لحظه به دست شما نخواهد رسید. در سال های اخیر روند خرید عرضه اولیه در بازار بورس ایران به این گونه بوده است که در ساعات مشخصی در زمان معاملاتی در نظر گرفته شده برای هر روز امکان شرکت در عرضه اولیه برای کاربران فراهم می آید. این زمان معمولاً از همان ساعات ابتدایی باز شدن بازار تا آخرین لحظات بازار است که البته به صورت کاملاً مشخص توسط سازمان بورس تعیین می شود.

در بعد از ظهر همان روز فرآیند تقسیم سهام در میان کاربران آغاز شده و ممکن است تا فردای آن روز معاملاتی ادامه داشته باشد. در واقع در روش بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه عملاً ممکن است سهام خریداری شده شما ۲۴ ساعت بعد در حساب کاربری شما در کارگزاری وارد شود. البته دقت داشته باشید که مقدار سهام تعیین شده برای هر کد حقیقی و حقوقی نیز در همان زمان وارد شدن سهام خریداری شده مشخص خواهد شد.

در سال های اخیر معمولاً افراد بسیار زیادی در فرآیند عرضه اولیه سهام در بازار بورس شرکت کرده و مقدار سهام تعیین شده برای هر کد بورسی حتی از حداکثر میزان در نظر گرفته شده از سوی سازمان بورس برای حرکت نیز کمتر می شود.

تعیین مقدار سهام مورد نظر برای هر کد بورسی در یک فرایند بسیار ساده انجام می پذیرد. به این طریق که ابتدا کل حجم تعیین شده از سوی خریداران به عنوان حجم کلی در نظر گرفته می‌شود و با تقسیم تعداد سهام کل تعیین شده در فرایند عرضه اولیه بر حجم کلی این فرایند می‌توان مقدار سهام هر کد بورسی را تعیین کرد. در این روش هر چقدر تعداد افراد شرکت کننده در عرضه اولیه بیشتر شده و حجم بالایی از سفارشات در هسته بازار به ثبت برسد، عملاً مقدار سهام در نظر گرفته شده برای هر کدام نیز کمتر خواهد شد.

خرید عرضه اولیه بدون اعتبار پولی در کارگزاری

لازم است تا برخی از نکات فوق العاده کاربردی و مهم را نیز برای خرید عرضه اولیه سهام در بازار بورس با شما در میان بگذاریم. با توجه به اینکه تمام تلاش ما ارائه کامل‌ترین نکات لازم برای شناخت بازار بورس است از این رو در کنار معرفی شرایط اولیه و ابتدایی لازم برای هر کدام از اصطلاحات رایج در بازار بورس به ارائه نکات کاربردی و تجربی درباره هر یک از این اصطلاحات نیز می پردازیم. یکی از این نکات کاربردی درباره عرضه اولیه در بورس امکان خرید آن بدون اعتبار پولی در کارگزاری ها است.

کارگزاری ها از فرایند خرید عرضه اولیه توسط کاربران یک و نیم درصد کارمزد دریافت می نمایند. از این رو هر چقدر تعداد افراد شرکت کننده در فرایند عرضه اولیه از طریق پلتفرم معاملاتی آنها بیشتر باشد کارمزد دریافت شده از سوی آنها نیز بیشتر خواهد شد. به همین دلیل کارگزاری ها برای ایجاد میل و رغبت برای خرید عرضه اولیه در کاربران و مشتریان خود این امکان را برای آنها فراهم می آورند تا حتی در صورت نبودن وجه مورد نیاز برای خرید عرضه اولیه به حساب کاربری بتوانند حداکثر سهام مجاز برای هر کد بورسی را دریافت کنند.

البته بعد از تقسیم سهام خریداری شده و رسیدن عرضه اولیه به سود کاربران برای دریافت سود خود می بایست مقدار مبلغ تعیین شده برای خرید عرضه اولیه را به حساب کاربری خود در کارگزاری واریز کنند. البته دقت داشته باشید که در اکثر مواقع فرآیند عرضه اولیه نیاز به سرمایه خیلی سنگین دارد اما با این حال ممکن است بسیاری از کاربران از زمان عرضه اولیه بی اطلاع باشند و با اعطای مجوز به کارگزاری حتی بدون داشتن پول نیز می‌توانند در این فرایند شرکت کنند. همچنین شایان ذکر است که این خدمات در تمام کارگزاری ها ارائه نمی شود.

خرید عرضه اولیه در بورس بدون دخالت دست و به صورت اتوماتیک

یکی دیگر از نکات کاربردی بسیار مهم درباره خرید عرضه اولیه در بورس این است که شما می‌توانید بدون حضور در پلتفرم معاملاتی خود در ساعت مشخص شده و به صورت اتوماتیک با استفاده از خدمات کارگزاری در این فرایند شرکت کنید. کارگزاری های بازار بورس این امکان را برای کاربران خود فراهم می آورند تا با فعال کردن خرید عرضه اولیه به صورت اتوماتیک و خودکار در پلتفرم معاملاتی بدون نیاز به حضور در ساعت مشخص شده کارگزاری از سوی آنها برای خرید عرضه اولیه اقدام کند.

البته استفاده از این روش برای خرید عرضه اولیه معایبی را نیز به دنبال خواهد داشت. مزیت های آن که کاملاً مشخص است و اصلی ترین مزیت آن هم این است که حتی در صورت نداشتن اطلاعات لازم درباره زمان عرضه اولیه این فرآیند به صورت خودکار برای کاربر انجام خواهد پذیرفت و سود حاصل از عرضه اولیه نیز به حساب خریدار واریز خواهد شد.

اصلی ترین عیب این روش خرید عرضه اولیه در بورس این است که عملاً کارگزاری ها معمولاً در بالاترین قیمت ممکن برای خرید عرضه اولیه اقدام می نمایند. هرچند چنین شرایطی در اکثر مواقع بهترین سفارش خرید نیز خواهد بود اما با این حال در موارد بسیار نادری هم ممکن است شرایط به گونه‌ای پیش برود که خریدار از ورود به یک عرضه اولیه دچار خسران و زیان شود.

دقت داشته باشید که وقتی شما اجازه ثبت اتوماتیک سفارش عرضه اولیه را به کارگزاری خود می‌دهید در قوانین و مقررات مندرج تمام ریسک های لازم را پذیرفته‌اید و مسئولیت سودده بودن یا زیان‌ده بودن عرضه اولیه مورد نظر به عهده خود شما خواهد بود.

آیا عرضه اولیه همیشه سودده است؟

در ابتدای مقاله در یک بند سعی کردیم تا به صورت کلی به این پرسش پاسخ به اینکه آیا باید عرضه اولیه بخریم یا خیر؟ اکنون در یکی از بندهای انتهایی مقاله سعی داریم تا پاسخ ارائه شده در ابتدای مقاله را برای شما کامل‌تر کنیم. سؤال مهم اینجاست که آیا عرضه اولیه در بازار بورس ایران همیشه سودده است یا خیر؟

به این پرسش از دو طریق می‌توان پاسخ داد. از نظر فنی خریدار عرضه اولیه بایستی به سامانه کدال مراجعه کرده و تمام مشخصات درج شده در این سامانه درباره شرکت مورد نظر را مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار دهد. یکی از مهم‌ترین نکات استخراج شده در آنالیز ارزش ذاتی سهام شرکت خواهد بود. در واقع شما بایستی با توجه به میزان دارایی های شرکت و سایر اطلاعات مالی آن و از طریق فرمول های موجود برای تعیین ارزش ذاتی سهام حاضر در عرضه اولیه اقدام کنید.

با تعیین ارزش ذاتی سهام عملاً پاسخ دادن به این سؤال بسیار ساده خواهد بود. اگر قیمت تعیین شده از سوی سازمان بورس کمتر از ارزش ذاتی به دست آمده باشد سهام مورد نظر ارزنده است و عرضه اولیه آن به احتمال زیاد سودده خواهد بود. اما در صورتی که قیمت تعیین شده از سوی سازمان بورس بالاتر از ارزش ذاتی به دست آمده باشد، این امکان وجود دارد که عرضه اولیه زیان ده باشد.

پاسخ حرفه‌ای و تخصصی مربوط به سودده بودن عرضه اولیه در بورس را با هم مرور کردیم. این فرایند باید توسط تمام خریداران حرفه‌ای برای شرکت در یک فرآیند عرضه اولیه سپری شود. اما لازم می دانیم تا پاسخ این سؤال را از نظر تجربی نیز برای شما بیان کنیم.

تجربه نشان داده که عرضه اولیه در اکثریت مواقع بدون در نظر گرفتن مقایسه قیمت تعیین شده از سوی سازمان بورس و با ارزش ذاتی آن سودده است. یعنی بعد از روز عرضه اولیه در چند روز ابتدایی سهام شرکت مورد نظر در صف خرید قرار خواهد گرفت. اگر با مفهوم صف خرید و فروش در بازار بورس آشنا باشید به خوبی می دانید که در هر روز معاملاتی قرار گرفتن یک سهم در صف خرید می‌تواند ۵ تا ۶ درصد سود را برای کاربر به دنبال داشته باشد.

بسیاری از عرضه اولیه های ثبت شده در یکی دو سال گذشته در بازار بورس ایران حتی به سود های بیش از ۱۰۰ درصدی نیز رسیده اند. یعنی اینکه قیمت سهام مورد نظر بعد از عرضه اولیه به صورت صف خرید تا سود بیش از ۱۰۰ درصدی نیز رفته است.

اما واقعیت این است که مقدار سود حاصل از عرضه اولیه ها با هم یکسان نبوده و از این رو این نکته به صورت تجربی به دست آمده و همیشه ممکن است صدق نکند. با درک این نکات حالا انتخاب با شما است که در فرایند عرضه اولیه شرکت کنید یا خیر.

چرا حجم اختصاص یافته به هر کد بورسی کمتر از حداکثر حجم مجاز است؟

برخی از کاربران با این چالش روبرو می شود که چرا حجم اختصاص یافته بعد از فرایند عرضه اولیه به آنها کمتر از حداکثر حجم در نظر گرفته شده از سوی سازمان بورس است که در زمان ثبت سفارش آن را ثبت کرده‌اند.

برای درک این موضوع بایستی روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه را بهتر درک کنید. در نظر داشته باشید که در فرایند ارزیابی اولیه حداکثر سهام از پیش تعیین شده از سوی سازمان بورس در بازار عرضه می‌شود و این مقدار در فرآیند عرضه اولیه تغییر نخواهد کرد. به عنوان مثال بستگی به بزرگ و کوچک بودن شرکت ممکن است یک میلیارد سهم در فرایند عرضه اولیه در بازار عرضه شود.

حال اگر کاربران بسیار زیادی در این فرایند شرکت کرده باشند و همگی آنها حداکثر قیمت ممکن را نیز به ثبت رسانده باشند عملاً این یک میلیارد سهم بایستی در میان همه این کاربران تقسیم شود. از این رو بسته به حجم ثبت شده در عرضه اولیه ممکن است سهام اختصاص یافته به هر کد بورسی کمتر از حداکثر سهام ممکن برای خرید هر کاربر باشد.

چه زمانی عرضه اولیه را بفروشیم؟

مهم‌تر از تمام نکاتی که درباره نحوه خرید عرضه اولیه به آنها اشاره کردیم پاسخ دادن به این سؤال است که چه زمانی سهام خریداری شده از این طریق را به فروش برسانیم؟ البته پرسش درست این است که تا چه زمانی سهام مورد نظر میتواند به سوددهی خود ادامه دهد.

با توجه به اینکه عملاً در فرآیند عرضه اولیه، یک سهم به تازگی وارد بازار بورس شده و نمودار آن به شدت مختصر است نمی توان از روش ها و تکنیک های تحلیل تکنیکال برای تعیین زمان خروج از این سهام استفاده نمود. اما با این حال روش هایی وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توانید دقیقاً در نقاط بسیار حساس و با حداکثر میزان سود سرمایه خود را از بازار خارج نمایید.

در ادامه سعی داریم تا دو مورد از حرفه‌ای‌ترین روش های موجود برای تعیین بهترین زمان خروج از عرضه اولیه را برای شما تشریح کنیم. دقت داشته باشید که این نکات کاملاً حرفه‌ای هستند و در حال حاضر توسط بسیاری از کاربران در بازار بورس مورد استفاده قرار می گیرند.

بررسی روند کلی شاخص بازار بورس

در مقاله تحلیل شاخص بورس در ده سال گذشته نکات بسیار مهمی را درباره نحوه تحلیل آن برای شما بیان کردیم. یکی از روش های تعیین نقطه خروج مناسب در عرضه اولیه برآورد شرایط کلی بازار بورس است که با استفاده از تحلیل شاخص می‌توان به آن رسید. تا زمانی که بازار بورس با قدرت به روند صعودی خود ادامه می‌دهد عملاً عرضه اولیه ها نیز همان مسیر صعودی را ادامه خواهند داد.

اما بلافاصله بعد از اینکه بازار شروع به لغزش کرده و روند صعودی آن حتی برای کوتاه مدت به روند نزولی تبدیل شود این امکان وجود دارد تا عرضه اولیه ها نیز در رالی اول به انتهای سوددهی خود رسیده باشند. دقت کنید که هدف ما برای تعیین بهترین نقطه خروج در عرضه اولیه در این روش‌ها رسیدن به حداکثر میزان سود در رالی اول آنها است. زیرا این امکان وجود دارد تا بعد از یک سوددهی مناسب در عرضه اولیه شاهد یک اصلاح قیمتی مختصر و سپس دوباره ورود به یک رالی صعودی جدید در آن ها باشیم. بررسی و تحلیل چنین شرایطی نیاز به تسلط بیشتری بر روی تحلیل بنیادی سهام در بازار بورس دارد.

دقت به رفتار سهام داران عمده و حجم معاملات سهام

یکی از ایده‌آل‌ترین و جذاب‌ترین روش ها برای تعیین بهترین نقطه خروج در عرضه اولیه دقت به رفتار سهام‌داران عمده در سهام مورد نظر است. وقتی سهام‌داران عمده تصمیم به خروج از عرضه اولیه داشته باشند حجم قابل توجهی از سفارش های فروش در آن به ثبت رسیده و عملاً همین امر باعث می‌شود تا روند صعودی سهام به روند نزولی تبدیل شود. از این رو شما نیز می‌توانید با درک نوع رفتار سهام‌داران در یک عرضه اولیه دقیقاً در زمان خروج آنها اقدام به خروج از عرضه اولیه کنید.

اما سؤال اینجاست که چگونه به رفتار کاربران برای خرید و فروش در عرضه اولیه پی ببریم؟ دقت داشته باشید که معمولاً صعود و سوددهی یک عرضه اولیه در بازار با صف خرید همراه است. وجود صف خرید باعث می‌شود تا عملاً در هر روز معاملاتی حجم قابل توجهی از سهام مورد نظر معامله نشده و همیشه شاهد حجم های کوچک معاملاتی برای آن باشیم.

وقتی حجم قابل توجهی از چنین سهمی در یک روز معاملاتی معامله شود عملاً نشان از این دارد که سهام‌داران عمده در حال خروج از سهام مورد نظر هستند. شما نیز با رصد کردن بازار می‌توانید در روز معاملاتی که حجم قابل توجهی از آن سهم و معامله شده از بازار خارج شوید. البته دقت کنید که حتماً باید به اخبار و اطلاعیه های مربوط به سهام مورد نظر نیز استناد نمایید زیرا ممکن است دلیل افزایش حجم معاملاتی عرضه سهام بیشتر از سوی شرکت با مجوز سازمان بورس باشد.

خرید عرضه اولیه چقدر سود دارد؟

میزان سوددهی عرضه اولیه به چند عامل مختلف بستگی دارد. در این بخش سعی داریم تا عوامل مؤثر بر میزان سوددهی یک عرضه اولیه را با شما در میان بگذاریم. اما لازم به توضیح است که برخی از این نکات به صورت تجربی به دست آمده و همیشه و برای تمام عرضه اولیه ها صدق نمی کند.

اولین و مهم‌ترین عامل برای تعیین میزان سوددهی یک عرضه اولیه شرایط شرکت مورد نظر است. هر چقدر یک شرکت بزرگ‌تر و ارزش و کیفیت آن بیشتر باشد عملاً میزان سوددهی فرایند عرضه اولیه برای خریداران نیز بیشتر خواهد شد.

نکته بعدی در بررسی میزان سوددهی یک عرضه اولیه مقدار سهام تقسیم شده در میان کاربران است. اگر نخواهیم میزان سود حاصل از خرید عرضه اولیه را به صورت درصد اعلام کنیم، عملاً مقدار پول صرف شده برای خرید آن تعیین کننده اصلی در سود نهایی خواهد بود. برای درک این موضوع لازم است تا یک مثال خیلی ساده را با شما در میان بگذاریم.

فرض کنید در یک فرآیند عرضه اولیه کل مبلغ صرف شده برای خرید توسط کاربران یک میلیون تومان باشد. در صورتی که میزان سوددهی سهام این شرکت به ۱۰۰ درصد برسد کاربران با سود حدود یک میلیون تومانی همراه خواهند شد. اما در عرضه اولیه‌ای که حداکثر مبلغ ثبت شده توسط کاربران ۱۰۰ هزار تومان باشد عملاً سوددهی ۱۰۰ درصدی سهام مورد نظر نیز چندان به چشم نمی آید. البته دقت کنید که افراد حرفه‌ای معمولاً میزان سود را در بازار بورس بر اساس درصد تعیین می‌کنند و نه بر اساس مقدار پول. اما با این حال شرکت در یک عرضه اولیه با مقدار مبلغ کم عملاً چندان جذاب نیست.

نکته مهم دیگری که می‌تواند در میزان سوددهی یک عرضه اولیه برای کاربران تأثیر داشته باشد امکان خرید آن در یکی دو روز بعد از عرضه اولیه است. معمولاً از فردای عرضه اولیه یک شرکت سهام آن وارد صف خرید می‌شود. در چنین شرایطی خرید سهام مورد نظر برای کاربران به سختی امکان پذیر خواهد بود. هر کس در اولین ساعات معاملاتی زودتر سفارش خود را به ثبت رسانده باشد می‌تواند سهام مورد نظر خود را خریداری کند. با توجه به اینکه میزان سوددهی یک عرضه اولیه در یکی دو هفته ابتدایی آن ادامه خواهد داشت عملاً این دسته از افراد می‌توانند به سود بیشتری نسبت به خریداران اولیه عرضه اولیه برسند.

در انتها اگر بخواهیم میزان سوددهی عرضه اولیه را در گذشته بازار برای شما بیان کنیم اطلاعات مختلفی را می‌توان ارائه داد. برخی از عرضه اولیه ها به سود نهایت ۲۰ تا ۳۰ درصدی رسیدند و برخی نیز ۱۵۰ تا ۲۰۰ درصد سود را برای خریداران خود رقم زده‌اند.

آیا افراد حرفه‌ای هم عرضه اولیه می‌خرند؟

شرکت در فرآیند عرضه اولیه در بازار بورس ایران در اکثر مواقع نیاز به سرمایه خیلی زیادی ندارد. آمارها نشان می‌دهد که در اکثر عرضه اولیه های یکی دو سال گذشته بورس حداکثر میزان سرمایه اختصاص داده شده برای هر کد بورسی کمتر از ۵۰۰ هزار تومان بوده است. حال به نظر شما آیا منطقی است که کاربران حرفه‌ای که با سرمایه های چندین صد میلیون تومانی در حال انجام معامله هستند برای یک سود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومانی وارد فرایند عرضه اولیه بشوند؟

واقعیت این است که عرضه اولیه شرایط بسیار خوبی برای افراد تازه کار است که در همان شروع فعالیت خود در بازار بورس بتوانند با یک مبلغ کم سود خوبی به دست آورند. مهم‌تر از سود حاصل از شرکت در عرضه اولیه ها برای افراد تازه کار شناخت بهتر بازار بورس و درک هیجانات این بازار برای آنها است. شرکت در عرضه اولیه ها بهترین فرصت برای افراد تازه کار است که تجربیات خود را در این بازار افزایش دهند و بتوانند به صورت کاملاً عملی شرایط خرید و فروش در این بازار را تجربه نمایند.

با توجه به اینکه عرضه اولیه به صورت کلی و در اکثر مواقع سود آنچنانی برای خریداران به دنبال ندارد از این رو افراد حرفه‌ای معمولاً از ورود به آنها اجتناب می‌کنند. البته شایان ذکر است که به دلیل وجود تعداد قابل توجهی از کاربران در بازار با این حال تعداد افراد شرکت کننده در یک عرضه اولیه بسیار زیاد شده و معمولاً حجم اختصاص یافته به هر کد بورسی کمتر از کل حجم در نظر گرفته از سوی سازمان بورس برای هر کد بورسی خواهد شد.

جمع بندی

---

سعی کردیم تا سیر تا پیاز فرآیند عرضه اولیه را با نکات بسیار کاربردی و مهم برای شما تشریح کنیم. اکنون شما به خوبی می دانید که عرضه اولیه در بورس چیست و چگونه انجام می پذیرد. همچنین با نحوه خرید عرضه اولیه و اختصاص آن به هر کد بورسی نیز آشنا هستید. در انتها لازم دانستیم یکبار دیگر متذکر شویم که حضور در عرضه اولیه ها هرچند ممکن است سود معمولی را نیز برای کاربران به دنبال داشته باشد اما به هیچ وجه به معنی حرفه‌ای شدن یک کاربر در خرید و فروش سهام در بازار بورس نیست.

بسیاری از افراد بعد از رسیدن به سودهای مختصر در فرایند عرضه اولیه در یک اعتماد به نفس کاذب فرورفته و تصور می نمایند که خرید و فروش سهام در بازار نیز به همین سادگی می‌تواند برای آنها سودآور باشد. به همین دلیل حتی آموزش های لازم برای ورود به بازار را نیز کامل نکرده و بی‌مهابا سرمایه قابل توجهی را وارد فرایند سرمایه گذاری در بورس می نمایند. این موضوع یکی از مهم‌ترین معایبی است که در مقاله مزایا و معایب سرمایه گذاری در بورس به آن اشاره کردیم.

تمام تلاش ما در مجموعه کانون بورس ارائه مهم ترین و کاربردی ترین نکات لازم برای سرمایه‌گذاری در این بازار برای شما عزیزان است. برای این منظور شما می‌توانید هم در دوره آموزش بورس شرکت کرده و هم از سری مقالات آموزش رایگان بورس استفاده کنید. دقت داشته باشید که این مقالات به صورت کاملاً حرفه‌ای و مبتنی بر نکات بروز معامله گری در بازار بورس برای شما تهیه می‌شوند. همچنین امکان استفاده از دوره آموزش غیرحضوری بورس را نیز در کانون در دسترس دارید.