قیمت پایانی سهم در بورس چیست و نحوه محاسبه آن

قیمت پایانی سهم در بورس چیست و چگونه می‌توانیم قیمت پایانی را برای هر روز معاملاتی محاسبه کنیم؟ یکی از انواع قیمت های که در بازار بورس برای سهام تعریف می‌شود قیمت پایانی است که در پایان هر روز معاملاتی برای هر سهم توسط سازمان بورس مورد محاسبه قرار گرفته و در روز بعد به عنوان معیار تعیین محدوده دامنه نوسان از آن استفاده می‌شود. این قیمت علاوه بر تعیین محدوده دامنه نوسان برای روز بعد، از نظر تحلیلی نیز اهمیت‌ بسیار زیادی دارد. در این مقاله از سری مقالات آموزش رایگان بورس با شما همراه هستیم تا به بررسی کامل و جامع نحوه محاسبه قیمت پایانی سهام در بورس پرداخته و نکات بسیار مهمی را نیز درباره این قیمت با شما در میان بگذاریم.

دقت داشته باشید که برای معامله گری در بازار بورس نیاز به محاسبه قیمت پایانی سهم ندارید و این قیمت به صورت خودکار از طریق پلتفرم تابلو بازار بورس محاسبه و در اختیار همه معامله گران قرار می‌گیرد. اما شناخت آن باعث می‌شود تا درک شما نسبت به نحوه تغییرات قیمت در هر روز بهتر شده و بتوانید معاملات مطمئن‌تر و بهتری برای خود رقم بزنید. از این رو مطالعه مقاله برای درک بهتر نسبت به بازار بورس نیز اهمیت خاص خود را خواهد داشت.

قیمت پایانی سهم در بورس چیست؟

اگر تابلو بازار بورس را برای مشاهده شرایط و مشخصات سهم های مختلف بررسی کرده باشید در میان آیتم‌ها و فاکتورهای مختلفی که برای هر سهم در تابلو بورس تعریف می‌شود، قیمت پایانی نیز یکی از این موارد می‌باشد. قیمت پایانی سهم در بورس در واقع میانگین وزنی قیمت های معامله شده برای آن سهم در طول یک روز معاملاتی است. سازمان بورس در پایان هر روز کاری تمام معاملات صورت گرفته برای یک سهم را مورد بررسی قرار داده و در نهایت با محاسبه میانگین وزنی معاملات اقدام به تعیین قیمت پایانی هر سهم در بازار به یک فرمول ساده می‌نماید.

تعیین و استفاده از قیمت پایانی سهام در بازار بورس اهمیت و مزیت های بسیار زیادی دارد. همچنین لازم به توضیح است که قیمت پایانی تنها در بازار بورس ایران مورد استفاده قرار نگرفته و در بازارهای مالی حرفه‌ای جهان نیز می‌توان از آن به عنوان معیاری برای تعیین شرایط سهام و کالاهای مختلف استفاده کرد. برای اینکه مزیت ها و اهمیت استفاده از قیمت پایانی در بازار بورس را بدانید لازم است تا ابتدا درک کاملی نسبت به نحوه محاسبه از این قیمت پیدا کنید.

چرا از قیمت پایانی سهم در بورس برای تعیین قیمت فردا استفاده می‌شود؟

همان‌طور که می‌دانید در بازار بورس ایران و بسیاری از بازارهای بورس جهانی از محدوده دامنه نوسان برای قیمت معاملاتی در هر روز استفاده می‌شود. در مقاله صف خرید و فروش در بازار بورس به شرایط و اهمیت دامنه نوسان در بازار بورس اشاره کردیم. دقت داشته باشید که استفاده از محدودیت دامنه نوسان تنها مربوط به بازار بورس ایران نبوده و در تمام بازارها چنین فرآیند تعریف می‌شود اما با این تفاوت که میزان دامنه نوسان ممکن است در بازارهای مختلف با هم متفاوت باشد.

وقتی صحبت از محدودیت دامنه نوسان برای قیمت هر سهم در بازار بورس به میان می‌آید عملاً بایستی یک قیمت به عنوان قیمت معیار و مبدأ برای تعیین دامنه انتخاب شود. برای تعیین قیمت مبدأ برای تعیین دامنه محدوده نوسان دو راه‌حل پیشروی سازمان بورس قرار دارد. راه‌حل اول محاسبه و استفاده از قیمت پایانی سهم در بورس است و راه‌حل دوم نیز استفاده از قیمت آخرین معامله برای تعیین این مقدار می‌باشد.

برای اینکه تفاوت های میان استفاده از قیمت پایانی هر سهم در بازار بورس و قیمت آخرین معامله به عنوان معیار اصلی تعیین محدوده دامنه نوسان در روز بعد را بدانید لازم است تا هر کدام از این موارد را با هم مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم.

فرض کنید که قیمت یک سهم در روز جاری از همان ابتدای شروع معاملات در صف خرید قرار گرفته باشد. به دلیل اشتیاق بسیار زیاد کاربران برای خرید سهم مورد نظر عملاً هیچ فروشنده‌ای در بازار وجود نداشته و با وجود قرار گرفتن سهم در صف خرید هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود. اگر قرار بر این باشد که آخرین قیمت معاملاتی به عنوان معیار تعیین محدودیت دامنه نوسان در روز آتی انتخاب شود عملاً یک سهام دار که به دنبال سفته‌بازی و بالا بردن قیمت این سهم در بازار است می‌تواند با چند واحد خرید و فروش سهم مورد نظر چنین شرایطی را برای خود فراهم آورد.

در صورتی که چنین اتفاقی برای سهم مورد نظر در چند روز کاری رخ دهد عملاً قیمت آن ممکن است ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یابد در حالی که در نهایت حجم معاملاتی انجام گرفته بر روی آن به هزار واحد هم نرسد. در چنین شرایطی عملاً صعود و نزول قیمت در یک سهم به هیچ وجه بر اساس منطق نخواهد بود و حباب های قیمتی به صورت مکرر در سهم های مختلف در بازار بورس به وجود خواهند آمد.

دقت داشته باشید که منطقی‌ترین روش تعیین قیمت یک سهم در بازار بورس استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا است. عملاً وقتی عرضه برای یک سهم به صفر برسد و تقاضا در حداکثر مقدار ممکن قرار بگیرد این امکان وجود دارد که هیچ معامله‌ای در طول یک روز معاملاتی در سهام مورد نظر صورت نپذیرد. ادامه‌دار شدن این روند می‌تواند قیمت های کاذب را برای سهم های مختلف ایجاد نماید.

اما وقتی از قیمت پایانی سهم در بورس به عنوان معیار اصلی تعیین محدودیت دامنه نوسان در روز آتی استفاده شود عملاً خرید و فروش سهام مورد نظر در حجم پایین نمی‌تواند تأثیر چندانی بر روی تعیین قیمت پایانی داشته و در نتیجه قیمت سهام مورد نظر به صورت منطقی افزایش و یا کاهش پیدا خواهد کرد. در چنین شرایطی تنها در صورتی امکان استفاده از آخرین قیمت معاملاتی به عنوان معیار تعیین دامنه محدودیت نوسان در روز آتی وجود دارد که قیمت پایانی با آخرین قیمت معاملاتی برابر شوند. برای چنین امری حداقل لازم است تا حجم معاملاتی سهام مورد نظر به مقدار حجم مبنا رسیده که این امر نیاز به نقدینگی بسیار زیادی داشته و سرمایه قابل توجهی برای این خرید و فروش نیاز خواهد بود.

مزیت های استفاده از قیمت پایانی سهم در بورس

حالا که اهمیت استفاده از قیمت پایانی سهم در بورس را برای تعیین دامنه محدودیت نوسان در روز آتی درک کردید لازم دانستیم تا مزیت های استفاده از این قیمت را نیز برای چه منظوری را با شما در میان بگذاریم که به شرح زیر هستند:

• اول اینکه استفاده از قیمت پایانی سهم در بورس به عنوان معیار تعیین دامنه محدودیت نوسان در روز آتی باعث می‌شود تا سفته‌بازان و افراد سودجو نتوانند با مبالغ بسیار کم قیمت های کاذب در یک سهم ایجاد نمایند.
• همچنین این امر باعث می‌شود تا در نهایت روند معاملات یک سهم به صورت منطقی و بر اساس میزان عرضه و تقاضا افزایش و یا کاهش پیدا کند.

معایب قیمت پایانی در بورس چیست

استفاده از قیمت پایانی سهم در بازار بورس در کنار مزیت هایی که به آنها اشاره کردیم ممکن است معایبی را نیز برای معاملات در این بازار به دنبال داشته باشد. تصور کنید که یک سهم برای چند روز متوالی در صف خرید قرار گرفته و حجم معاملات بسیار بسیار پایینی در آن رقم می‌خورد که حتی این حجم معاملات به حجم مبنای سهام مورد نظر نیز نمی‌رسد.

در چنین شرایطی با وجود اینکه قیمت سهام مورد نظر در چند روز متوالی در صف خرید قرار دارد اما عملاً استفاده از قیمت پایانی به عنوان معیار روز آتی باعث می‌شود تا رشد چندانی در قیمت سهم مورد نظر شاهد نباشیم.

کاربرانی را تصور کنید که با تکیه بر اصول تحلیل تکنیکال اقدام به خرید سهام مورد نظر کرده باشند. این کاربران مسلما منتظر رسیدن قیمت سهم به حد سود خود هستند که عملاً در شرایط بالا چنین امری بسیار دشوار خواهد بود.

تأثیر حجم مبنا در محاسبه و تعیین قیمت پایانی سهم در بازار بورس

در بررسی مزیت ها و معایب استفاده از قیمت پایانی سهام در بازار بورس به حجم مبنا در محاسبه این قیمت نیز اشاره کردیم. اما لازم است تا تأثیر حجم مبنا برای تعیین این قیمت را به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار دهیم.

ابتدا باید اشاره کنیم که حجم مبنا به حجمی در هر سهم در بازار بورس اطلاق می‌شود که در هر روز معاملاتی حداقل باید به آن مقدار معامله صورت پذیرد تا محاسبه قیمت پایانی سهام به صورت معمول و عادی انجام پذیرد. در ادامه فرمول محاسبه قیمت پایانی سهم را در بازار بورس با شما در میان خواهیم گذاشت که این فرمول در صورت پر شدن حجم مبنا به صورت عادی استفاده می‌شود و در غیر این صورت بعد از محاسبه نهایی قیمت، تنها درصدی از آن به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد.

نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم در بورس

نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم خیلی چالش برانگیز نیست و محاسبه این قیمت تنها با یک فرمول بسیار ساده امکان‌پذیر است. برای محاسبه قیمت پایانی سهم در بازار بورس از فرمول زیر استفاده می‌شود:

دقت کنید که تنها زمانی از این فرمول استفاده می‌شود که حجم معاملات روز جاری کمتر از حجم مبنا سهام باشد. در صورتی که حجم معاملاتی در هر روز به حجم مبنا رسیده و یا از آن بیشتر شود، عملاً دیگر نیازی به قرار دادن حجم معاملات و حجم مبنا ( N و M) در فرمول بالا نخواهد بود و قیمت پایانی سهم در هر روز بدون نیاز به این موارد محاسبه می‌شود.

مثال برای محاسبه قیمت پایانی سهم در بورس

فرض کنید که برای سهم X در بازار بورس معاملات زیر در طول روز جاری انجام پذیرفته است:

فرض کنید که حجم مبنا در نظر گرفته شده برای این سهم ۴۰۰۰۰۰ واحد باشد و قیمت پایانی روز قبل نیز ۵۰۰ تومان باشد. اگر حجم معاملات روز جاری را با هم جمع کنیم به عدد ۴۶۵۰۰۰ واحد می‌رسیم. این امر نشان می‌دهد که حجم معاملات آن از حجم مبنا بیشتر شده و عملاً نیازی به استفاده از حجم مبنا در این رابطه وجود ندارد.

اگر اعداد را مطابق با فرمول بالا در یک رابطه قرار دهیم، محاسبه قیمت پایانی سهم مورد نظر به شرح زیر خواهد شد:

تفاوت قیمت پایانی سهم با قیمت آخرین معامله

اگر تا اینجای مقاله با ما همراه بوده باشید به خوبی می‌توانید تفاوت قیمت پایانی سهم در بورس را با قیمت آخرین معامله در آن بدانید. اما لازم است برای روشن شدن موضوع این تفاوت را به صورت کلی به شما معرفی کنیم.

قیمت آخرین معامله در یک سهم در هر روز معاملاتی به قیمتی اطلاق می‌شود که آخرین معامله صورت پذیرفته بر روی آن سهم در آن قیمت انجام شده باشد. ساعات معاملاتی در بازار بورس از ساعت ۹ صبح آغاز شده و تا ساعت ۱۲:۳۰ ظهر ادامه پیدا می‌کند. در این مدت ممکن است هزاران معامله بر روی یک سهم انجام پذیرد. آخرین معامله صورت گرفته ملاک تعیین قیمت آخرین معامله خواهد بود.

البته دقت داشته باشید که آخرین معامله لزوماً در ساعات پایانی روز معاملاتی صورت نمی‌گیرد. در مواقعی که سهام مورد نظر در صف خرید و یا در صف فروش قرار گرفته ممکن است آخرین معامله در هر ساعتی در طول روز انجام شود. اما در شرایط عادی آخرین معامله معمولاً در آخرین لحظات روز معاملاتی انجام می‌پذیرد.

حال این تعریف را اگر با تعریف قیمت پایانی سهام در بازار بورس مقایسه کنید به راحتی می‌توانید تفاوت میان این قیمت ‌ها را درک کنید.

جمع بندی

درک قیمت پایانی سهام در بورس از این نظر اهمیت دارد تا شما بتوانید معاملات خود را بر اساس شرایط به وجود آمده در قیمت هر سهم مدیریت کنید. وقتی در صف فروش قرار گرفته‌اید اما حجم معاملاتی بسیار کمی در سهام مورد نظر شما انجام می‌پذیرد، عملاً قیمت پایانی سهام مورد نظر با قیمت آخرین معامله تفاوت های بسیار زیادی خواهد داشت و اگر شما سهم خود را به فروش برسانید ممکن است ضرر سنگینی را روی سبد سرمایه‌گذاری خود متقبل شوید.

علاقمندان به آموزش کامل بازار بورس می توانند یا شرکت در دوره آموزش بورس یا خرید آموزش غیرحضوری بورس به تمام اطلاعات لازم برای سرمایه گذاری در بازار سرمایه دسترسی داشته و از این بابت شرایط لازم برای سرمایه گذاری در این بازار را در اختیار داشته باشند.