حباب در بورس چیست + روش های حرفه ای و کاربردی برای تشخیص حباب بورس ایران

حباب در بورس ایران چیست و نحوه تشخیص حباب در بورس چگونه است؟ احتمالاً شما هم با عبارت‌هایی مانند حباب در بازار بورس ایران و یا ترکیدن حباب در بورس آشنا هستید و اینکه این عبارت‌ها را در سایت‌ها و مقالات مختلف مشاهده کرده‌اید. با توجه به اینکه حباب در بورس ایران اهمیت بسیار زیادی در معاملات در این بازار داشته و می‌تواند تاثیر گذاری مستقیم روی میزان سود و زیان معامله گران ایجاد نماید، در این مقاله از مباحث آموزش رایگان بورس تصمیم گرفتیم تا به صورت کامل و جامع به تشریح این اصطلاح بپردازیم.

شناخت اصطلاحات رایج در بازار بورس باعث می‌شود تا ما بتوانیم معاملات بهتری را در این بازار رقم زده و به کسب سود و رسیدن به درآمدهای پایدار در بازار بورس نیز امیدوار باشیم. حباب بورس ایران نیز یکی از اصطلاحات بسیار مهمی است که برای رسیدن به موفقیت در این بازار لازم است درباره آن بدانیم. با توجه به اینکه بسیاری از افراد تازه کار و سرمایه گذاران جدید بازار بورس به دلیل عدم شناخت کافی نسبت به ایجاد حباب در بازار معمولاً با ضررهای هنگفتی در شروع معاملات خود روبرو می‌شوند، از این رو تصمیم گرفتیم تا این مقاله را به زبان کاملاً ساده و به صورت کامل برای شما به نگارش درآوریم تا در انتها توانسته باشیم حداقل یک قدم برای بهینه کردن معاملات سرمایه‌گذاران خرد برداریم. بسیاری از نکاتی که در این مقاله به بیان آن‌ها خواهیم پرداخت نکات کلیدی و مهمی هستند که به صورت تجربی به دست آمده و دقت به آنها می تواند علاوه بر جلوگیری از ضرر های سنگین باعث به وجود آمدن سودهای قابل توجه در بازار نیز شود.

حباب در بورس ایران چیست

حباب در بورس ایران چیست و چرا از اصطلاح حباب برای برخی از قیمت ها در سهام بازار بورس استفاده می‌شود؟ برای اینکه مفهوم حباب در بورس را بهتر درک کنید ابتدا لازم است به ماهیت خود حباب اشاره داشته باشیم. حباب در واقع ماهیتی کاملاً شکننده داشته و هر چقدر بزرگتر می‌شود احتمال ترکیدن آن نیز بیشتر خواهد شد. حباب ها طول عمر خیلی زیادی نداشته و در نهایت فشار ناشی از هوای بیرون از حباب ها باعث ترکیدن آن ها خواهد شد.

دقیقاً همین ماهیت و مفهوم برای حباب در بازار بورس نیز تعریف می‌شود. در بازار بورس ایران برای تعیین ارزش هر سهم از اصطلاحی به عنوان ارزش ذاتی استفاده می‌شود. ارزش ذاتی هر سهم در تعریف کیفی به قیمتی اطلاق می‌شود که تمام شرایط و ویژگی های آن سهم در واقع با این قیمت قابل تعریف هستند. به اصطلاح خودمانی قیمتی که در واقعیت و در حقیقت یک سهم می ارزد را به عنوان ارزش ذاتی آن سهم تعریف می کنیم. البته برای تعیین ارزش ذاتی هر سهم در بازار بورس فرمول ها و روابط خاصی نیز وجود دارد.

وقتی قیمت یک سهم در بازار بورس از ارزش ذاتی آن چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی فاصله می‌گیرد اصطلاحاً عنوان می‌شود که قیمت سهام مورد نظر در حال حاضر حباب دارد. تشکیل حباب های زیاد در سهم های مختلف در بازار بورس باعث ایجاد یک حباب بزرگ در کلیت بازار بورس شده و از آن به عنوان حباب بازار بورس یاد می‌شود. بنابراین وقتی به حباب در یک سهم اشاره داریم منظور ما این است که قیمت آن سهم در حال حاضر در بازار از ارزش ذاتی آن فاصله گرفته و وقتی صحبت از حباب در کل بازار بورس می‌شود به این معنا است که حجم قابل توجهی از سهم ها در حباب هستند و همین حباب باعث ایجاد شرایط غیر واقعی در بازار بورس ایران شده است.

انواع حباب در بورس ایران چیست

با مفهوم حباب در بازار بورس آشنا شده و اکنون به خوبی می دانید که حباب در بورس چیست و البته حباب ها تنها مختص بازار ایران نبوده و در سایر بازارها مانند بازار ارز دیجیتال و بازار فارکس نیز ممکن است شاهد این موضوع باشیم. اما همانطور که اشاره کردیم انواع مختلف حباب در بورس ایران تشکیل می‌شود که تحلیل و ارزیابی هر کدام از آنها با یکدیگر متفاوت خواهد بود. شناخت حباب در بورس ایران یکی از بهترین روش های معامله گری در این بازار است و افراد زیادی از این طریق معاملات ارزنده‌ای را برای خود رقم می‌زنند.

برای اینکه بدانیم چه موقع بهترین زمان خرید سهام در بازار بورس و چه موقع شرایط برای فروش سهام کاملاً آماده شده است لازم است تا انواع حباب در بورس ایران را به شما معرفی کنیم. به صورت کلی حباب در بورس ایران به دو نوع حباب مثبت و حباب منفی تقسیم می‌شود.

حباب مثبت در بورس چیست

اولین نوع از انواع حباب در بازار بورس که باید به معرفی آن بپردازیم حباب مثبت است. البته مثبت بودن این حباب به معنای خوب بودن آن نیست و در این اصطلاح کلمه مثبت به نوعی یک نقش منفی در آن سهم ایجاد می نماید. حباب مثبت به این معنا است که در حال حاضر قیمت یک سهم در بازار بورس به مراتب نسبت به ارزش ذاتی و قیمت واقعی آن افزایش پیدا کرده و سهام مورد نظر در قیمت های بسیار بالایی معامله می‌شود.

حباب مثبت در کل بورس نیز به این معنا است که در حال حاضر اکثر سهم های موجود در بازار بورس ایران با قیمت‌های بسیار بالای معامله شده و قیمت‌های فعلی آنها فاصله قابل توجهی با ارزش ذاتی آنها در بازار دارد.

این تعریف به وضوح نشان می دهد که حباب مثبت نشان دهنده شرایط بسیار بحرانی در قیمت‌ها در بازار بورس است و هر لحظه ممکن است حباب بترکد. ترکیدن حباب مثبت در بازار بورس به معنای کاهش قیمت ها و ورود بازار بورس به روند نزولی است و این امر نشان می‌دهد که ممکن است کاربران به زودی وارد ضررهای سنگین شوند و یا بخش قابل توجهی از سود های خود را در بازار از دست بدهند.

شناخت به موقع حباب مثبت در بازار بورس اهمیت بسیار زیادی دارد و کسانی که در شناخت حباب مثبت منفعل نشان داده و یا دانش کافی برای شناخت چنین حبابی را در بازار نداشته باشند، عملاً ممکن است معاملات خود را با چالش های بسیار سنگینی همراه نمایند.

حباب منفی در بورس چیست

دومین نوع از انواع حباب در بازار بورس ایران حباب منفی است. دقیقاً برخلاف حباب مثبت حباب منفی معنای خوبی در قیمت یک سهم برای خریداران و سهام‌داران دارد و نشان از این دارد که قیمت سهام مورد نظر در بازار بورس در حال حاضر کمتر از ارزش ذاتی و قیمت واقعی آن سهم در حال معامله است. در واقع حباب منفی وقتی در بازار بورس ایجاد می‌شود که قیمت یک سهم به دلایل مختلفی به زیر ارزش واقعی آن در بازار رسیده باشد.

همچنین حباب منفی در کل بورس نیز به این معنا است که اکثر سهم های تعریف شده در بازار بورس در حال حاضر در قیمت‌های پایین‌تری از ارزش واقعی خود در حال معامله هستند و همین امر باعث شده تا تحلیلگران به زودی شاهد افزایش قیمت ها و رسیدن آن ها به ارزش ذاتی سهم ها باشند.

برخلاف حباب مثبت در حباب منفی انتظار این است که هر چه سریع‌تر بازار روند صعودی به خود گرفته و قیمت ها به ارزش ذاتی خود نزدیک‌تر شوند. این امر نشان می‌دهد که برخلاف حباب مثبت در حباب منفی بهترین زمان برای خرید سهم های مختلف در بازار بورس ایجاد شده و عملاً سرمایه گذاران بایستی از این فرصت به نفع خود استفاده نمایند.

سرمایه گذاری ایده آل و مطمئن در بازار بورس با شناخت همه این اصطلاحات به وجود می آید و اگر شما نتوانید شناخت دقیق نسبت به آنها پیدا کرده و در نهایت نتوانید معاملات خود را بر اساس این روند ها در بازار ایجاد کنید عملا نمی توانید انتظار سود چندانی نیز در معاملات خود داشته باشید. ایجاد حباب در بازار بورس رابطه تنگاتنگی با روانشناسی در بازار بورس داشته و به همین دلیل قدرت معامله گری با استفاده از شرایط حباب در بازار بورس نیز به مراتب بالا است. در ادامه درباره نحوه تشخیص حباب در بازار بورس ایران نیز نکات لازم را ارائه خواهیم داد.

چرا در بازار بورس ایران شاهد ایجاد حباب هستیم؟

برای اینکه حباب در بازار بورس ایران را بهتر درک کرده و شناخت بهتری نسبت به این اصطلاح در بازار بورس ایران پیدا کنید لازم است تا دلایل و عوامل ایجاد حباب در بازار را برای شما تشریح کنیم. ایجاد حباب در بازار بورس یک رفتار نامتعارف و غیرمنطقی نیست. در بالا اشاره کردیم که وقتی قیمت یک سهم وارد حباب می‌شود چه در حباب مثبت و چه در حباب منفی عملاً قیمت آن سهم نسبت به ارزش ذاتی آن فاصله گرفته و به نظر قیمت ها واقعی نیستند. اما رخ دادن چنین شرایطی در بازار بورس به هیچ وجه یک رفتار غیر منطقی و غیر متعارف نیست و نه فقط در بازار بورس بلکه در سایر بازارها نیز ممکن است شاهد چنین رفتاری باشیم.

به عنوان مثال تصور کنید که شما در یک حراجی شرکت کرده‌اید. یک تابلوی بسیار با ارزش با قیمت پایه ۱۰۰ میلیون تومان در این حراجی برای فروش در نظر گرفته شده و افراد زیادی هم قصد خرید آن را دارند. اگر قیمت کارشناسی شده این تابلو ۵۰۰ میلیون تومان باشد عملا در حال حاضر قیمت در نظر گرفته شده اولیه برای آن دارای حباب منفی است.

کسانی که ارزش واقعی این تابلو را می دانند بی درنگ برای خرید آن اقدام کرده و با توجه به اینکه تقاضا برای خرید افزایش پیدا می‌کند عملاً قیمت خرید نیز با افزایش روبرو می‌شود. تا زمانی که قیمت به ارزش واقعی تابلوی یعنی ۵۰۰ میلیون تومان رسیده باشد این تقاضا همچنان در میان خریداران وجود خواهد داشت و افزایش قیمت نیز به همین ترتیب رخ می‌دهد.

وقتی قیمت تابلو مورد نظر به ۵۰۰ میلیون تومان رسید در این شرایط خیلی از کاربران دیگر تمایلی برای خرید آن تابلو نداشته و می‌داند که خرید آن سود چندانی برای آنها به دنبال نخواهد داشت. اما در این بین افراد زیادی هم هستند که اطلاع دقیقی از ارزش تابلو موردنظر نداشته و استقبال بسیار زیاد خریداران در مرحله اول آنها را به هیجان واداشته تا برای خرید تابلوی مورد نظر اقدام نمایند.

در این شرایط قیمت تابلوی مورد نظر از ارزش واقعی آن به سمت بالا افزایش پیدا کرده و شاهد ایجاد حباب مثبت در آن خواهیم بود.

دقیقاً مشابه چنین رفتاری در قیمت سهم های مختلف در بازار بورس نیز رخ می دهد. با این تفاوت که خرید و فروش سهم ها در بازار بورس تنها یکبار نبوده و دائماً این چرخه افزایش قیمت و کاهش قیمت تکرار می‌شود. قیمت ها به دلیل هیجان بسیار زیاد قیمت حباب مثبت پیشرفته وقتی خریداران به این درک می رسند که قیمت فعلی با قیمت واقعی سهام مورد نظر فاصله زیادی گرفته نوبت به فروش و عرضه می رسد و همین هم قیمت ها را به سمت پایین می کشاند. از طرف دیگر هیجان فروش ایجاد شده نیز باعث رسیدن قیمت ها به پایین‌تر از مقدار واقعی آنها شده و حباب منفی را در قیمت یک سهم ایجاد می نماید.

چرخه قیمت در بازار بورس

برای اینکه مفهوم و شرایط شکل گیری حباب در بازار بورس ایران را بهتر درک کنید لازم دانستیم تا چرخه قیمت را در این بازار با شما در میان بگذاریم. البته در مقاله روانشناسی بازار بورس به صورت کامل و جامع چرخه قیمت در بازار بورس را برای شما همراه با نمودار های لازم تشریح کرده و شما برای درک هرچه بهتر این موضوع می توانید از مقاله موجود استفاده کنید.

چرخه قیمت در بازار بورس در چهار مرحله انجام می پذیرد:

در مرحله اول که از آن به عنوان مرحله انباشت و یا تراکم یاد می‌شود برای مدت مدیدی قیمتها با نوسانات بسیار محدودی روبه‌رو شده و شاهد رشد قابل توجهی در بازار بورس نیستیم. در چنین شرایطی حتی اگر قیمت سهم های تعریف شده در بازار بورس با افت قابل توجهی روبرو نباشند نیز به دلیل وجود تورم بسیار بالا در اقتصاد ایران عملاً ارزش ذاتی سهم ها به دلیل افزایش دارایی‌های شرکت ها با افزایش روبرو شده و این امر نشان می‌دهد که با طولانی تر شدن این مرحله قیمت ها در حباب منفی قرار دارند.

سهامداران حرفه ای و با تجربه با درک این شرایط کم‌کم اقدام به خرید سهم های مختلف کرده و وقتی میزان تقاضا برای خرید سهام به مقدار قابل توجهی افزایش پیدا کند، چرخه دوم قیمت یعنی روند صعودی آغاز خواهد شد. در این وضعیت قیمت سهم های مختلف از حباب منفی شروع به افزایش کرده و به سمت ارزش واقعی آن ها می رود. اما این مرحله از چرخه قیمت در بازار با رسیدن قیمت به ارزش واقعی آنها به اتمام نرسیده و به دلیل وجود هیجانات بسیار زیاد این افزایش قیمت ها تا ورود به حباب مثبت نیز ادامه پیدا می‌کند.

مرحله سوم چرخه قیمت در بازار بورس جایی است که قیمت ها تا مقدار قابل توجهی افزایش پیدا کرده و بسیاری از خریداران و سهامداران به این نتیجه رسیدند که حباب بسیار بزرگی در بازار بورس ایران تشکیل شده است. مسلماً کم‌کم حجم های قابل توجهی فروش در این وضعیت در بازار به وجود می آید؛ اما البته هنوز خریداران بسیار زیادی هستند که به دلیل خوش بینی زیاد در صف خرید قرار می گیرند.

مرحله چهارم در چرخه قیمت در بازار بورس تشکیل روند نزولی قدرتمند از حباب مثبت است. در واقع در این مرحله قیمت‌ها دوباره از بالا به سمت پایین به سمت ارزش واقعی و ارزش ذاتی سهم ها نزول می نمایند تا به آن برسند. البته در این وضعیت نیز روند نزولی قیمت‌ها با رسیدن قیمت به ارزش ذاتی متوقف شده و به دلیل وجود هیجان بسیار بالای فروش این روند حتی بعد از ارزش ذاتی نیز در جهت حباب منفی ادامه پیدا می کند.

همین روند به صورت مکرر و پی در پی در بازار بورس ایران تشکیل می‌شود و این موضوع نشان می‌دهد که قیمت ها در بازار بورس دائماً در یک محدودهٔ پایین و بالای ارزش ذاتی در حال نوسان هستند.

عوامل مؤثر بر ایجاد حباب در بورس چیست

اما عوامل موثر بر ایجاد حباب در بازار بورس چیست و هر یک از مراحل چرخه قیمت به چه دلیلی در این بازار رخ می دهد؟ اول باید یادآور شویم که تشکیل حباب مثبت و حباب منفی هر دو برای بازار بورس لازم است و سرمایه گذاران و خریداران حرفه ای و با تجربه در این بازار دائماً در حال عرضه و تقاضا در شرایط مختلف تشکیل حباب در بازار هستند. از این رو عواملی که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم تنها مختص تشکیل حباب مثبت در بازار بورس نبوده و عملاً در تشکیل حباب منفی نیز تاثیر دارند.

دقت داشته باشید که در دیدگاه بسیاری از افراد و سرمایه گذاران تازه کار در بازار بورس حباب به معنای افزایش قیمت قابل توجه در یک سهم است. با توجه به توضیحاتی که در بالا ارائه دادیم به علاوه بر افزایش قیمت قابل توجه به کاهش قابل توجه قیمت ها نیز به معنی حباب تعریف می‌شود. همچنین اینکه حباب مثبت یا حباب منفی هر کدام چه سودی می توانند برای سرمایه گذاران بزرگ در این بازار به دنبال داشته باشند بستگی به شرایط سرمایه‌گذاری آنها دارد. از این رو اقدامات مختلف چه به صورت عمدی و چه به صورت غیر عمدی برای تشکیل حباب در بازار بورس ایران دائماً در دستور کار بسیاری از افراد در این بازار قرار داشته و در ادامه سعی داریم تا تمام این عوامل و رفتارها را برای شما تشریح کنیم.

رفتار سفته بازان در بازار

اولین عامل تشکیل حباب در بازار بورس ایران رفتار سفته‌بازان و دلالانی است که دائماً از ترفند های مختلف برای افزایش قیمت ها و یا کاهش قیمت ها در بازار استفاده می کنند. به عنوان مثال برخی از این افراد با حضور در شبکه های اجتماعی مختلف جامعه قابل‌توجهی را کنار یکدیگر جمع کرده و با تبلیغ یک سهم از نظر ارزشمند بودن و یا بی ارزش بودن به نوعی میزان عرضه و تقاضا بر روی آن را تحت تاثیر قرار می دهند.

به عنوان مثال تصور کنید که تبلیغات بسیار گسترده‌ای در چندین کانال با تعداد کاربران بسیار زیاد بر روی یک سهم انجام می پذیرد و در این کانال ها کاربران تشویق به خرید سهام مورد نظر به جهت ارزشمند بودن آن می شوند. با توجه به نکاتی که در مقاله سیگنال بورسی و روانشناسی بازار بورس با آنها اشاره کردیم در چنین مواقعی معمولاً شاهد هجوم قابل توجه خریداران برای خرید سهام مورد نظر در بازار بورس هستیم که می‌تواند باعث افزایش قیمت آن سهم شود. این رفتار سفته‌بازان و دلالان در جهت منفی نیز گاهی اوقات به همین ترتیب شکل می گیرد.

البته دقت داشته باشید که سفته بازی در بازار بورس تنها از این طریق شکل نگرفته و رفتارها و ترفند های دیگر نیز برای این منظور در دستور کار این افراد قرار می گیرد. به دلیل اینکه این دسته از سرمایه گذاران معمولاً سرمایه های قابل توجهی در دسترس دارند عملاً نمی‌توانند با عرضه و تقاضای زیاد روند قیمت یک سهم را حداقل برای کوتاه مدت تغییر داده و باعث ورود آن به حباب مثبت یا منفی شوند.

به وجود آمدن امیدهای واهی در میان خریداران

یکی دیگر از عوامل و دلایل تشکیل حباب در بازار بورس ایران به وجود آمدن امیدهای واهی بسیار زیاد در افراد جامعه است. بازار بورس ایران به خودی خود جایگاه بسیار خوبی در میان افراد جامعه ما داشته و اکثر کاربران این بازار را به عنوان یک بازار عالی برای کسب سود های قابل توجه می دانند. حال تصور کنید که این دیدگاه همراه با اخبار بسیار مثبت و یا به وجود آمدن سود های قابل توجه در بازار همسو شود. در این شرایط است که بسیاری از خریداران در بازار بورس دچار توهم سودهای قابل توجه شده و خریدهای سنگینی در بازار شکل می گیرد.

به وجود آمدن خرید های سنگین عاملی برای افزایش تقاضا برای سهم های مختلف شده و در نتیجه ورود قیمت یکسان به حباب را به دنبال خواهد داشت. دقیقاً نقطه برعکس به وجود آمدن امیدهای واهی در خریداران ناامیدی کامل و وحشت زدگی فروشندگان در بازار است. در این شرایط نیز هجوم قابل توجه کاربران برای فروش سهم های مختلف باعث ایجاد صف فروش در آنها شده و در نتیجه امکان ورود قیمت به حباب منفی را به راحتی ایجاد می نماید.

ورود به سیکل صعودی یا نزولی در بازار بورس

درباره چرخه قیمت در بازار بورس در بندهای قبلی به صورت کامل توضیح دادیم. مسلما وقتی سیکل قیمت در بازار بورس وارد مرحله صعودی یا مرحله نزولی می‌شود، عملاً ورود بازار بورس به حباب مثبت و منفی نیز اجتناب ناپذیر خواهد بود. در این شرایط امکان جلوگیری ورود قیمت‌ها به حباب از دست هیچ کسی بر نیامده و بازار در روند طبیعی خود وارد چنین شرایطی خواهد شد.

افزایش قابل توجه نقدینگی در جامعه به دلیل تورم شدید

یکی از پیامدهای منفی وجود تورم بسیار زیاد در جامعه ما این است که کاربران و افراد جامعه عملاً از سرمایه گذاری و سپرده گذاری نقدینگی خود در بانک ها نا امید شده و برای رسیدن به سود های قابل توجه و متناسب با شرایط تورم به دنبال سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه می روند. این امر باعث می‌شود تا نقدینگی قابل توجهی در دست کاربران قرار گرفته و ورود این نقدینگی بسیار بالا به بازار بورس هیجانات شدیدی در بازار ایجاد می نماید.

تازه واردان و این سرمایه های نقد وارد شده در بازار بورس صرف خرید سهم های مختلف شده و تقاضای بسیار زیادی را در بازار ایجاد می نماید. با توجه به اینکه سایر فعالان و حاضرین در بازار بورس نیز که تمایل زیادی به فروش سهام های ارزنده خود ندارند، عملاً این افزایش تقاضا بدون افزایش عرضه خواهد بود و شاهد رشد قابل توجه قیمت ها در بازار بورس خواهیم شد. از این رو این عامل نیز می تواند دلیلی برای ورود قیمت سهم ها در بازار بورس به حباب مثبت باشد.

خوشبینی زیاد به بازار بورس

یکی از نکات بسیار مهمی که در مقاله روانشناسی بازار بورس درباره چرخه روانشناسی در این بازار به آن اشاره کردیم خوش بینی زیاد معامله گران به روندهای صعودی است. وقتی روندهای صعودی قدرتمندی در بازار بورس شکل می گیرد کمی میزان خوش بینی افراد به این روند ها بیشتر شده و عملاً این موضوع باعث می‌شود تا قیمت‌ها همچنان در روند صعودی به صورت ادامه دار قرار بگیرند. وجود خوش بینی زیاد در میان معامله‌گران بازار بورس یکی از عواملی است که باعث ایجاد حباب های مثبت بیشتر شده و شرایط را در بازار بورس بحرانی تر می نماید.

ناامید شدن شدید سرمایه گذاران در بازار بورس

دقیقاً در نقطه مقابل خوش بینی زیاد در بازار بورس می توانیم به ناامید شدن شدید سرمایه گذاران در بازار بورس اشاره داشته باشیم. وقتی روندهای نزولی در بازار بورس شکل می گیرد بسیاری از کاربران بعد از شدید شدن این روندها به صورت کامل امید خود را از بازار بورس از دست داده و خیلی‌ها به دنبال خارج کردن سرمایه های خود از بازار و وارد کردن آنها به سایر بازارها مانند بازار مسکن و یا حتی بانک ها می روند. چنین شرایطی باعث می‌شود تا روندهای نزولی با قدرت بیشتری به مسیر خود در بازار ادامه داده و عملاً قیمت ها در بازار بورس وارد حباب منفی شدیدی خواهد شد. در این شرایط نیز تا زمانی که میزان دارایی های این دسته از سرمایه گذاران ناامید در بازار بورس به پایان نرسیده باشد روند نزولی نیز ادامه خواهد داشت و روز به روز نیز به حباب منفی بازار اضافه خواهد شد.

هیجان عمومی و انتشار اخبار خیلی مثبت درباره بازار بورس

یکی دیگر از عوامل بروز حباب در بازار بورس ایران هیجان عمومی ناشی از انتشار اخبار خیلی مثبت درباره بازار است. وقتی اخبار مثبت در رسانه های مختلف درباره بازار بورس منتشر می‌شود حتی کسانی که تاکنون هیچ شناختی نسبت به این بازار نداشته نیز برای سرمایه گذاری و کسب سود سرمایه های خود را به سمت بازار بورس هدایت می کنند. تجمع بسیار زیاد افراد سرمایه گذار ناآگاه که تنها از روی هیجانات و احساسات اقدام به خرید و فروش سهام می نمایند می توانند باعث بالا رفتن قابل توجه قیمت ها شده و حباب در بازار بورس را ایجاد نماید.

نکته بسیار جالب این است که در اکثر مواقع ترکیدن حباب در بازار بورس باعث از بین رفتن سرمایه های این دسته از افراد می‌شود و آنها با شکست های بسیار سنگین بازار بورس را ترک میکنند. اما با این حال میزان تاثیرگذاری بسیار زیاده هیجان های ناشی از ورود این افراد در بازار بورس باعث شده تا در بسیاری از مواقع شاهد حباب های بسیار شدیدی در بازار بورس باشیم که نمونه بسیار بارز آن را می توان در همین مردادماه سال ۹۹ مثال زد.

دقت داشته باشید که وقتی معامله گران در بازار بورس از روی هیجانات دست خرید و فروش بزنند عملاً برای بازه های زمانی کوتاه مدت و تا زمانی که این هیجانات نخوابد قیمت ها به صورت غیر واقعی بالا و پایین رفته و حتی سرمایه‌گذاران قدیمی و بزرگ نیز نمی‌توانند از چنین شرایطی خود را مصون نگه دارند. سرمایه‌گذارانی که از روی هیجان و اخبار منتشر شده درباره بازار بورس وارد این بازار شده باشند به هیچ وجه دانش تحلیلی کافی برای بررسی شرایط بازار را نداشته و معمولاً بر اثر سیگنال بورسی و مواردی از این دست سهم های مورد نظر برای خرید را نیز انتخاب می‌کنند که در نهایت تمام این عوامل در کنار یکدیگر باعث به وجود آمدن حباب در معاملات بازار بورس ایران می‌شود.

ورود افراد تازه وارد زیاد به بازار بورس

در مقاله آموزش رایگان بورس اشاره کردیم که برای ورود به این بازار معامله گری در آن حتماً باید شناخت کافی نسبت به روش های تحلیل تکنیکال بورس و تحلیل فاندامنتال این بازار پیدا کرده و سپس برای معامله گری مستقیم در این بازار اقدام کنید. اما متأسفانه شاهد هستیم که در حال حاضر افراد زیادی بدون داشتن هیچ گونه دانش و تجربه معاملات سنگینی را در بازار بورس اجرا می‌کنند که به دور از رفتار های منطقی بوده و باعث بروز هیجانات بسیار زیاد در بازار نیز می‌شود.

وقتی افراد تازه وارد که دانش کافی برای معامله گری در بازار بورس را ندارند سرمایه های قابل توجهی را به سمت این بازار هدایت کنند امکان کنترل شرایط آنها از سوی افراد با تجربه نیز وجود نخواهد داشت. خرید و فروش بدون دقت به نکات تحلیلی باعث می‌شود تا قیمت های کاذب در سهم های مختلف به وجود آمده و همین امر در نهایت باعث به وجود آمدن حباب در بازار خواهد شد. این دسته از افراد یا به طمع رسیدن به سود های خیلی زیاد و یا با توهم سودده بودن همیشگی بازار بورس اقدام به معامله در این بازار می نمایند که هر دو احساس ناشی از عدم تسلط روانی به انجام معامله در بازارهای مالی است.

آیا هر افزایش قیمتی نشانه حباب در بورس است؟

عوامل موثر بر به وجود آمدن حباب در بازار بورس ایران را با شما در میان گذاشته و نکات لازم درباره هر یک از این عوامل را نیز بیان کردیم. اما لازم است تا یک توضیح مختصر درباره برخی از افزایش قیمت ها در بازار بورس را با شما در میان بگذاریم که بسیاری از کاربران به دلیل نداشتن تجربه کافی این افزایش قیمت ها را با حباب در بازار اشتباه می گیرند.

در تاریخچه بازار بورس بارها و بارها شاهد افزایش قیمت های قابل توجهی بودیم که به گواه بسیاری از تحلیلگران حباب در بازار بورس بودند و اما زمان نشان داده که این افزایش قیمت ها کاملاً منطقی بوده و به دلیل عوامل موثر بر بازار بورس رخ داده اند.

به عنوان مثال اگر تاریخچه بازار بورس را با هم مرور کنیم یکی از افزایش قیمت های قابل توجه در این بازار مربوط به سال ۱۳۹۱ است. در این سال بعد از یک رکود تقریباً طولانی بازار بورس شاهد یک افزایش قیمت قابل توجه از اواسط سال ۱۳۹۱ به بعد بود. اگر به دنبال رسیدن به اطلاعات دقیق در این باره هستید می توانید از مقاله تحلیل شاخص بورس استفاده کنید که نمودار تک تک سال های شاخص بورس در این مقاله در دسترس شما است.

روند صعودی قیمت ها در بازار بورس در نیمه دوم سال ۱۳۹۱ به قدری زیاد بود که رشد چشمگیری در شاخص بورس حاصل آمد و بسیاری از تحلیل گران و معامله گران در آن زمان بر این عقیده بودند که قیمت ها به صورت حباب گونه بالا رفته و احتمالا باید شاهد ریزش شدید در بازار باشیم. خیلی از افراد به دلیل ترس از دست دادن سرمایه ها و یا وارد شدن در ضرر های سنگین سرمایه های خود را از بازار خارج کردند و همین باعث شد تا در انتهای این سال یک واگرایی در میان شاخص بورس و اندیکاتور های مختلف به وجود آید.

نکته بسیار مهمی که تحلیلگران و سرمایه گذاران در آن سال به آن دقت نکرده بودند این بود که قیمت ها در بازار بورس در سال قبل با یک رکود بسیار سنگین روبرو شده و تقریباً نزدیک به یک سال و نیم بود که به جز نوسانات مختصر شاهد هیچ گونه افزایش قیمتی در بازار بورس نبودیم. در حالی که در همین سال ها قیمت ها در بازار هایی مانند بازار سکه و یا بازار دلار با افزایش قابل توجهی روبرو شده و شرایط در بازار مسکن نیز مناسب‌تر پیش رفته بود.

با تحلیل این نکات و اعمال کردن آن ها در شرایط افزایش قیمت ها در سال ۱۳۹۱ می توانستیم به این نتیجه برسیم که افزایش قیمت به وجود آمده به هیچ وجه با حباب نیست و می توان انتظار افزایش های بیشتر را نیز در بازار داشت.

دقیقاً همین اتفاق در نمودار شاخص بورس رخ داد و با آغاز سال ۱۳۹۲ افزایش قیمت ها همچنان با شیب بسیار شدیدی دنبال شد.

این مثال ساده از تاریخچه بازار بورس را با شما در میان گذاشتیم تا اشاره داشته باشیم که هر افزایش قیمتی در بازار بورس به معنی حباب نیست و حتماً باید شرایط مختلف درباره افزایش قیمت به وجود آمده در بازار مورد بررسی قرار گرفته و سپس درباره آن تصمیم‌گیری شود. تاریخچه بازار بورس مملو از چنین مثال هایی درباره افزایش قیمت است که بارها و بارها تحلیل‌گران زیادی به این نتیجه رسیدند که با حباب قیمتی روبرو هستند اما شرایط کاملاً برخلاف میل آنها حرکت کرده و بازار همچنان به روند صعودی خود ادامه داده است.

در ادامه نحوه تشخیص حباب در بازار بورس را برای شما تشریح خواهیم کرد؛ اما با این حال لازم است قبل از آن یادآوری کنیم که برای تشخیص حباب در بازار حتماً باید تاثیر عوامل مختلف را بررسی کرده و از نتایج حاصل از بررسی عوامل مختلف به دنبال یک برآیند سازی برای تحلیل خود باشید. این مهم باعث می‌شود تا تحلیل شما درباره حباب دار بودن بازار یا حباب دار نبودن آن منطقی تر و مطمئن تر باشد.

تفاوت های اشباع خرید و فروش با حباب در بورس ایران چیست

یکی دیگر از نکات بسیار مهمی که درباره تشخیص حباب دار بودن بازار بورس بایستی به بررسی آن بپردازیم شباهت ها و تفاوت های میان اشباع خرید و فروش با حالت حباب در بازار است. دربند قبلی اشاره کردیم که هر افزایش قیمتی در بازار بورس به معنی حباب نیست و همچنین بایستی اضافه کنیم که هر کاهش قیمتی در این بازار نیز به نشانه حباب منفی نیست. یکی از رفتار های معمولی که در بازار بورس معمولاً شاهد آن هستیم شرایط اشباع خرید و اشباع فروش است که می‌توانید با استفاده از اندیکاتور های مختلف این شرایط را در بازار تشخیص دهید.

اشباع خرید به شرایطی در معاملات یک سهم اطلاق می‌شود که شاهد رشد قابل توجهی در یک بازه زمانی کوتاه مدت در آن سهم بوده ایم و در حال حاضر فروشندگان بسیار زیادی به صورت مستقل در بازار وجود دارند که سود خوبی کسب کرده و انتظار می‌رود تا سرمایه‌های خود را به دلیل رسیدن به سود های قابل توجهی از بازار خارج کنند. نکته بسیار مهم درباره شرایط اشباع خرید در بازار بورس این است که تحلیلگران معمولاً انتظار دارند تا بعد از قرارگیری یک سهم در این وضعیت شاهد یک نزول قیمت و اصلاح در نمودار آن باشند.

اشباع فروش در بازار بورس نیز به شرایطی اطلاق می‌شود که قیمت یک سهم با کاهش قابل توجهی در یک بازه زمانی کوتاه مدت همراه بوده و بسیاری از کاربران به این نتیجه رسیدند که قیمت و اندازه کافی کاهش پیدا کرده و خریداران مستعد زیادی در بازار وجود دارد که با ورود سرمایه آنها امکان شروع یک روند صعودی در سهام مورد نظر بسیار زیاد خواهد بود.

ملاحظه می‌کنید که هر دو وضعیت اشباع خرید و اشباع فروش در بازار بورس شباهت‌های زیادی به حباب مثبت و منفی در این بازار داشت و به همین دلیل است که برخی از افراد و تحلیلگران این دو موضوع را با یکدیگر اشتباه می گیرند. دقت داشته باشید که شرایط اشباع خرید و اشباع فروش هرچند ممکن است باعث ایجاد یک نزول و یا اصلاح در بازار شود اما این نزول و یا اصلاح خیلی سنگین خواهد بود و ممکن است بازار بعد از یک اصلاح مختصر دوباره در روند قبلی خود قرار بگیرد.

با توجه به این موضوع بایستی دقت داشته باشید که حباب در بازار بورس چه تفاوت هایی با شرایط اشباع خرید و اشباع فروش دارد و برای اینکه به درک درستی نسبت به وضعیت فعلی بازار بورس برسید، لازم است تا با استفاده از روش ها و تکنیک های مختلف به تشخیص درستی از وضعیت سهم ها در بازار برسید.

نحوه انجام معامله در حباب بورس ایران

در ادامه نحوه تشخیص حباب در بورس را هم به صورت تکنیکالی و هم به صورت بنیادی با استفاده از ترفندهای مختلف با هم مرور خواهیم کرد اما قبل از آن لازم داریم تا یک نکته بسیار مهم و کلیدی را درباره حباب در بازار بورس با شما مطرح کنیم. بسیاری از شما ممکن است از همین الان با این چالش رو به رو شوید که وقتی بازار بورس دائماً در حال نوسان از حباب مثبت به سمت حباب منفی و حباب منفی به سمت حباب مثبت است چگونه باید در این نبرد میان حباب ها به دست به معامله بزنیم؟

برخی از افراد به اشتباه بر این تصور هستند که انجام معامله در زمان وجود حباب های مختلف در بازار بورس اشتباه است و اطرافیان خود را نیز از معامله در بازار بورس در چنین شرایطی بر حذر می دارند. اما وقتی به چرخه بازار بورس نگاه میکنیم عملاً هیچ شانسی برای معامله گری در بازار در شرایط بدون حباب در دسترس ما قرار نمی گیرد زیرا سهم ها به ندرت ممکن است دقیقاً قیمتی مشابه با قیمت ارزش ذاتی خود داشته باشند. از همین رو تصمیم گرفتیم تا روش معامله در شرایط حباب در بازار بورس را برای شما مطرح کنیم که البته از همین روش و طریق نمی‌توانید برای معامله گری در بازار سکه نیز استفاده کنید زیرا بازار سکه یک بازار مستعد برای حباب های مثبت و منفی است. برای این منظور می توانید مقاله تحلیل قیمت سکه و پیش بینی سکه را مطالعه کنید تا به درک صحیحی از شرایط معامله گری در شرایط خوب بودن این بازار برسید.

بهترین ترفند برای معامله گری در بازار بورس وقتی صحبت از حباب مثبت و منفی می‌شود این است که شما در کف حباب منفی برای خرید سهام های مختلف اقدام کرده و در سقف حباب مثبت برای فروش آنها وارد معامله شوید. این روش معامله گری ایده آل ترین روش برای کسب سود در بازار بورس ایران است و بسیاری از افراد باتجربه و سرمایه گذاران قدیمی از این ترفند برای معامله در این بازار استفاده می نمایند.

اما لازم به توضیح است که ورود به بازار در کف قیمت ها و خروج از آن در سقف قیمت ها معمولاً نیاز به تجربه و دانش تحلیلی بسیار زیادی داشته و از این گذشته ممکن است ریسک های زیادی را نیز برای شما به دنبال داشته باشد. از این رو لازم است تا یک روش کم ریسک تر که البته سود کمتری برای معامله گران در بازار به دنبال دارد را به شما معرفی کنیم.

بهترین زمان برای ورود به بازار بورس برای افراد تازه‌کار و کسانی که تجربه خیلی زیادی در تحلیل شرایط بازار ندارند زمانی است که درک تحلیلگران و معامله گران به حباب منفی رسیده و بازار روند صعودی خود را پیدا کرده است. با استفاده از اندیکاتور ها و روش های تکنیکالی مانند استفاده از مووینگ اوریج ها و یا شکسته شدن خط روند میتوانید دقیقاً چنین شرایطی را در بازار بورس تشخیص دهید.

برای خروج از بازار نیز نیاز نیست تا در سقف قیمتی خارج شوید. اگر در زمان مناسبی وارد معامله شده باشید حتی با مقداری اصلاح قیمت بعد از سقف قیمتی در حباب منفی خروج شما از بازار باز هم می‌تواند سود قابل توجهی برای شما به دنبال داشته باشد.

نحوه تشخیص حباب در بورس ایران

در نهایی نوبت به معرفی ترفند ها و روش های مختلف برای تشخیص حباب در بازار بورس ایران می رسد. نحوه تشخیص حباب در بورس را باید به دو روش تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی در این بازار نسبت بدهیم که ترفند های مختلفی نیز در هر یک از روش های تحلیلی وجود دارد که شما با استناد به آنها میتوانید حباب دار بودن بازار را تشخیص دهید. در ادامه سعی کرده ایم تا روش ها و ترفندهای مختلفی را به شما معرفی کنیم که شما بتوانید با بررسی همه شرایط در نهایت در یک برآیند کلی نسبت به وضعیت بازار تصمیم گیری کنید.

تشخیص وضعیت حباب بودن بازار بورس با روش هایی که در ادامه برای شما بیان خواهیم کرد بسیار ساده خواهد شد اما لازم است تا این روش ها را بارها و بارها در بازار آزمایش کنید تا در نهایت با تسلط کافی و بدون اشتباه بتوانید از آنها استفاده کنید. همچنین لازم به یادآوری است که تمام روش هایی که در ادامه برای تشخیص در بازار بورس ایران به آنها اشاره می کنیم روش های حرفه ای هستند و در حال حاضر توسط بهترین تحلیلگران و معامله گران در بازار بورس مورد استفاده قرار می گیرند.

۱- تجربه و شناخت کامل روندها در بازار

اولین ترفند و روشی که برای نحوه تشخیص حباب در بورس باید به آن اشاره داشته باشیم، کسب تجربه و شناخت کامل روند ها در بازار بورس است. جالب است بدانید که بسیاری از افراد باتجربه و سرمایه‌گذاران قدیمی در حال حاضر تنها با نگاه کردن به نمودار یک سهم می توانند تشخیص دهند که آن سهم در حال حاضر در قیمت خود حباب دارد یا خیر.

رسیدن به این میزان تجربه که تنها با نگاه کردن به نمودار قیمت ها و تشخیص روند ها اقدام به تشخیص حباب در بازار بورس نماییم، نیاز به سالها معامله گری و کسب تجربه در این بازار دارد. اما با این حال بررسی های مکرر ترفندهای مختلف تشخیص حباب در بازار بورس در گذشته بازار می تواند شما را در بازه های زمانی کوتاه تری به این میزان تجربه و تخصص برساند.

به صورت خلاصه باید بیان کنیم که در حال حاضر برای رسیدن به تجربه کافی برای معامله گری در بازار بورس لازم نیست که سالها به فعالیت در این بازار بپردازید. بلکه با بررسی و ارزیابی شرایط مختلف بازار و تطابق دادن شرایط مختلف با شرایط فعلی بازار بورس این امکان را برای شما به وجود می‌آورد تا به راحتی تجربیات ارزشمندی را کسب کرده و از این تجربیات برای تشخیص حباب در بازار بورس استفاده کنید.

۲- تکیه بر اصول روانشناسی بازار بورس و شناخت چرخه بازار

یکی دیگر از روش ها و نکات بسیار عالی که در نحوه تشخیص حباب در بورس باید به آن اشاره داشته باشیم استفاده از اصول روانشناسی بازار برای تشخیص وضعیت فعلی سهم مورد نظر شما است. در مقاله اصول روانشناسی بازار بورس سعی کردیم تا هیجانات و احساسات حاکم بر معامله‌گران در شرایط مختلف را در این بازار برای شما تشریح کنیم که هیجانات و احساسات مربوط به حباب در بازار بورس نیز در این چرخه کاملاً مشخص است.

وقتی معامله گران در بازار بورس به ناامیدی کامل از قیمتها رسیده و دیگه هیچ امیدی برای رسیدن به سود در بازار ندارند عملاً نمی توان اذعان کرد که بازار در حباب منفی قرار گرفته و اکثر سهم های موجود در بازار بورس استعداد وارد شدن به یک روند صعودی را دارند.

همچنین وقتی خوشبینی بسیار زیاد در میان معامله گران در بازار بورس رایج شده و افراد بسیار زیادی در حال ورود به بازار بورس برای سرمایه گذاری هستند می توان نتیجه گرفت که حباب مثبت در بازار بورس ایجاد شده و این عوامل می‌توانند نشانه‌ای برای تشخیص حباب در بازار برای شما باشند.

البته برای رسیدن به تسلط کافی برای تشخیص حباب در بازار از روی احساسات و هیجانات حاکم بر معامله‌گران بایستی این احساسات و تجربیات را در گذشته بازار بارها و بارها مرور کرده و همچنین دانش کافی برای تشخیص وضعیت فعلی بازار را نیز به دست آورید. در واقع در این روش تشخیص حباب در بازار بورس از ابتدا شما بایستی وضعیت فعلی بازار را مورد بررسی قرار داده و آن را با چرخه احساسات در بازار مقایسه کنید تا بدانید در چه شرایطی قرار گرفته اید.

۳- نکات تحلیل بنیادی در بازار بورس

نحوه تشخیص حباب در بورس را با معرفی نکات تحلیل بنیادی در این بازار برای شما ادامه می‌دهیم. شما می‌توانید با استفاده از نکات و ترفندهای مختلفی که در تحلیل بنیادی برای تحلیل بازار بورس تعریف شده به راحتی برای تشخیص حباب در این بازار اقدام نمایید. روش ها و ترفندهای مختلفی نیز برای این منظور وجود دارد که شما بسته به میزان تجربه و دانش خود می توانید از آنها استفاده کنید.

یکی از اصلی ترین و رایج ترین روش های تحلیل بنیادی برای تشخیص حباب در بازار بورس استفاده از مقایسه میان ارزش ذاتی هر سهم با ارزش فعلی آن در بازار است. برای این منظور شما بایستی ارزش ذاتی و قیمت واقعی سهم های شاخص ساز در بازار بورس را بر اساس فرمول های موجود محاسبه کنید و این ارزش ها را با قیمت واقعی این سهام ها در بازار مقایسه نمایید. اگر قیمت فعلی سهم های شاخص ساز در بازار بورس با ارزش ذاتی آنها در اکثر موارد تفاوت چشمگیری داشت به این معنا است که کلیت بازار در حال حاضر دارای حباب است. تشخیص منفی یا مثبت بودن حباب نیز که برای شما بسیار ساده است.

از این روش تشخیص حباب در بازار بورس می‌توانید برای تشخیص حباب در هر سهمی استفاده کنید. برای رسیدن به ارزش ذاتی و قیمت واقعی هر سهم در بازار بورس نیز هم می توانید از اطلاعات موجود در سامانه کدال استفاده نمایید و یا می توانید از خدمات برخی از سایت های ارائه دهنده ارزش ذاتی هر سهم کمک بگیرید.

روش های دیگری نیز در تحلیل بنیادی وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید برای تشخیص حباب در بازار بورس اقدام نمایید. به عنوان مثال شما می توانید میزان دارایی ها و سود و زیان یک شرکت را در سال گذشته مورد بررسی قرار دهید و سپس نوسان ایجاد شده در قیمت آن سهم در بازار بورس را نیز با داده های به دست آمده از روی بررسی میزان سود و زیان با هم مقایسه کنید. مسلما وقتی یک شرکت در سال مالی گذشته سود قابل توجهی به دست آورده و ارزش دارایی های آن با افزایش چشمگیری روبرو شده است بایستی در بازار نیز شاهد نوسان مثبت قیمت آن بوده باشیم. اگر این دو موضوع با هم تطابق نداشته باشند عملاً به این معنا است که قیمت در بازار بورس به صورت حباب افزایش و یا کاهش پیدا کرده است.

۴- نکات تحلیل تکنیکال در بازار بورس

نحوه تشخیص حباب در بورس تنها به روش های مورد استفاده در تحلیل بنیادی محدود نشده و از روشهای تحلیل تکنیکال نیز می توان برای تشخیص حباب ها استفاده کرد. اتفاقاً استفاده از تحلیل تکنیکال برای تشخیص حباب در بازار بورس می تواند یک بررسی دقیق تر را برای ما به دنبال داشته باشد. وقتی صحبت از روش های تحلیل تکنیکال برای تشخیص حباب در بازار بورس می کنیم عملاً می بایست از ترفندهای استفاده کنیم که در لحظه حباب را به ما نشان داده و استفاده از این روش می‌تواند نقاط ورود و خروج فوق العاده مناسبی را در بازار بورس برای ما در زمان معامله گری ایجاد کند.

در تحلیل تکنیکال ابزارها و اندیکاتور های مختلفی وجود دارند که با استفاده از آنها می توان شرایط فعلی قیمت هر سهم و شاخص بورس را مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار داد. تحلیل گران و معامله گران در این بازار نیز به تبع دانش تحلیلی و تجربه که دارند از روش‌های مختلفی برای این منظور استفاده می نمایند که هر کدام از این روش ها اهمیت خاص خود را داشته و کیفیت خاص خود را نیز دارا است.

با توجه به اینکه تشخیص اشتباه حباب در بازار بورس می تواند باعث ورود به معاملات اشتباه شده و یا خروج اشتباه از بازار را به دنبال داشته باشد از این رو ترجیح دادیم تا دو مورد از روش های فوق العاده موثر و عالی برای تشخیص حباب در بازار را با استفاده از روش های تکنیکی برای شما بیان کنیم که استفاده از آنها تا حد زیادی می تواند اعتبار قابل توجهی برای تحلیل شما ایجاد کند.

البته لازم به توضیح است که برای استفاده از این روش ها نیز لازم است تا میزان تسلط خود به تحلیل تکنیکال در بازار بورس را افزایش داده و از این گذشته هر کدام از این روش ها را در گذشته بازار بارها و بارها تست کنید تا در نهایت نحوه استفاده از آنها ملکه ذهن شما شود. زیرا استفاده از روش های تحلیل تکنیکال برای تشخیص حباب در بازار بورس بدون داشتن تسلط کافی و همچنین دقت کافی ممکن است اشتباهات بزرگی را برای شما به دنبال داشته باشد.

وجود واگرایی ها میان قیمت و اندیکاتورهای معروف

به معرفی نحوه تشخیص حباب در بورس رو بررسی واگرایی ها در این بازار ادامه می دهیم. یکی از بهترین و مهمترین ابزارهای تحلیل تکنیکال برای تشخیص حباب در بازار بورس استفاده از واگرایی های قیمت و حجم در روند سهم ها است. دقت داشته باشید که وقتی تغییرات و نوسانات به وجود آمده در قیمت یک سقف و یا شاخص بورس در روند طبیعی خود قرار می گیرد که هم قیمت و هم حجم معاملات در یک راستا تغییر کرده باشند.

به این معنا که وقتی قیمت در حال افزایش است و حجم نیز همسو با قیمت روند افزایشی به خود گرفته شما می توانید به قدرت مند بودن روند صعودی فعلی اطمینان حاصل کنید. اما وقتی قیمت در حال افزایش است و حجم معاملات با کاهش روبرو شود عملاً می‌توان به این نتیجه رسید که تغییرات قیمت چندان واقعی و بر اساس مکانیزم واقعی عرضه و تقاضا نیست. البته باید یادآور شویم که به دلیل وجود مفهوم صف خرید و صف فروش در بازار بورس ایران عملاً این بررسی بایستی تحت شرایط خاصی انجام پذیرد زیرا وقتی یک سهم وارد صف فروش و یا صف خرید می‌شود عملاً نمی تواند حجم معاملات قابل توجهی داشته باشد.

برای تشخیص واگرایی در روند یک سهم و یا روند شاخص بورس می‌توانید از اندیکاتور های رایج برای این منظور مانند اندیکاتور مکدی یا آر اس آی استفاده کنید. به عنوان نمونه اندیکاتور مکدی از دره ها و قله های تشکیل شده که در یک روند صعودی با افزایش قیمت قله های جدیدتر بالاتر از قله های قبلی تشکیل می شوند و در روند نزولی نیز در دره های جدید تر پایین‌تر از دره های قبلی تشکیل می شوند.

وقتی قیمت در نمودار اصلی در یک روند صعودی توانسته باشد که قله جدید تر بالاتری از قله قبلی تشکیل دهد اما اندیکاتور مکدی قله جدید خود را پایین‌تر از قله قبلی تشکیل داده باشد نشان از وجود واگرایی منفی در بازار بورس بوده که از آن می توان به عنوان نشانه ای برای حباب مثبت در بازار بورس نیز استفاده کرد.

وقتی قیمت در نمودار اصلی شاخص بورس و یا یک سهم در حال نزول است و در روند نزولی خود توانسته باشد دره جدیدتری پایین‌تر از دره قبلی در بازار تشکیل دهد اما اندیکاتور مکدی دره جدید خود را بالاتر از دره قبلی تشکیل داده باشند نشان از وجود یک واگرایی مثبت در نمودار شاخص و یا سهام مورد نظر است که نشانه برای وجود حباب منفی در آن خواهد بود.

بررسی حجم معاملات

نحوه تشخیص حباب در بورس با بررسی حجم معاملات که یکی از روشهای تحلیل تکنیکال محسوب می‌شود ادامه می دهیم. این روش تقریبا مشابه با روش قبلی برای تشخیص حباب در بازار بورس است. ماهیت تغییرات حجم معاملات همان چیزی است که در بخش قبل به آن اشاره کردیم. در واقع وقتی حجم معاملات و قیمت یک سهم و یا شاخص بورس در یک راستا عمل نکرده باشند نشان از وجود واگرایی در آن خواهد بود اما بدون بررسی واگرایی و تنها با ارزیابی شرایط حجم معاملات نیز می توان تا حدی به این موضوع پی برد.

در مقاله آموزش تابلو خوانی در بورس اشاره کردیم که شما می توانید اطلاعاتی مانند حجم مبنا برای هر سهم و یا حجم متوسط چند ماه گذشته را برای هر سهم در تابلو بورس مشاهده کنید. وقتی قیمت یک سهم در یک روز معاملاتی تفاوت چشمگیری با میانگین حجم معاملات آن در چند ماه گذشته و یا حجم مبنای آن داشته باشد نشان از یک اتفاق جدید در روند آن سهم خواهد داشت. وقتی در یک روند صعودی درازمدت باشیم چنین اتفاقی یکی از قدرتمندترین نشانه های به انتها رسیدن روند صعودی در آن سهم است که البته به عنوان نشانه ای برای حباب در آن نیز است.

در صورتی که روند قبلی نمودار یک سهم روند نزولی باشد افزایش قابل توجه حجم معاملات آن می‌تواند نشانه‌ای برای انتهای روند نزولی و شروع روند صعودی جدید باشد که این نشانه همچنین می تواند یکی از علائم به وجود آمدن حباب منفی در آن سهم نیز می باشد.

همچنین شما می‌توانید حجم معاملات روزانه بازار بورس را نیز با متوسط حجم معاملات بازار در چند هفته گذشته مقایسه کرده و دقیقاً از همین روش برای تشخیص حباب در نمودار شاخص بورس نیز استفاده کنید.

استفاده از حجم برای تشخیص حباب اهمیت بسیار زیادی دارد و بسیاری از تحلیلگران و معامله گران از این تکنیک برای رسیدن به بهترین نقاط ورود به بازار و یا خروج از معامله استفاده می نمایند.

۵- بررسی میزان نوسانات سهام با نوسانات شاخص

نحوه تشخیص حباب در بورس را با بررسی مقایسه میزان نوسانات سهم با شاخص بورس ادامه می دهیم. یکی دیگر از روش های معمول برای تشخیص حباب در بازار بورس این است که شما نمودار هر سهم را با نمودار شاخص بورس مورد مقایسه قرار داده و ارزیابی کنید که آیا نمودارها رفتار مشابهی از نظر میزان نوسان داشته اند یا خیر.

تصور کنید که نمودار شاخص بازار بورس در  دو سه هفته گذشته با افزایش ده درصدی همراه بوده باشد. آیا از نظر شما منطقی است که در چنین شرایطی نمودار یک سهم با افزایش ۷۰ درصدی همراه شده باشد. وقتی میزان نوسان یک سهم با میزان نوسان شاخص بازار بورس اختلاف بسیار زیادی نسبت به هم داشته باشند نشان از تغییرات عجیب در نمودار سهام مورد نظر است که از این نکته می توان برای تشخیص حباب در آن استفاده کرد.

در برخی از مواقع که بازار بورس یک روند صعودی و نزولی با شیب بسیار ملایم را سپری می‌کند برخی از سفته‌بازان و دلالان بازار با ورود به یک سهام کوچک که تغییرات قیمت در آن نیاز به نقدینگی خیلی زیادی نسبت به سهم های شاخص ساز ندارد، با ایجاد شرایط عرضه و تقاضای غیرمنطقی باعث افزایش قابل توجه قیمت آن سهم می‌شوند که این افزایش قیمت در واقع کاذب است.

این دسته از افراد به دنبال رسیدن به سود قابل توجه از بازاری هستند که رشد یا نزول قابل توجهی ندارد. با ترفند های مختلف و ایجاد تقاضای بسیار زیاد در روند سهام مورد نظر خود باعث افزایش قابل توجه قیمت آن شده و بعد از یک افزایش قابل توجه تمام دارایی های خود را که از مدتها قبل خریده اند را به فروش می گذارند. با فروش رفتن سهام این دسته از افراد سهام مورد نظر نیز وارد روند نزولی شده و به سمت میانگین بازار حرکت می کند.

شما می‌توانید با مقایسه نمودار هر سهم با نمودار شاخص بازار بورس برای بررسی این شرایط اقدام کرده و از این طریق وجود حباب در نمودار یک سهم را تشخیص دهید.

۶- شرایط نمودار قیمت سهم

نحوه تشخیص حباب در بورس را با بررسی شرایط نمودار قیمت هر سهم ادامه می‌دهیم. یکی دیگر از روش های تشخیص حباب در نمودار یک سهم یک بررسی اجمالی نسبت به شرایط نمودار آن است. وقتی شما با نموداری روبرو هستید که در چند روز یا چند هفته گذشته دائماً در حال افزایش بوده و با صف های خرید سنگین رشد قابل‌توجهی را سپری کرده است و عملاً نمی توان به این نتیجه رسید که در حال حاضر قیمت سهام مورد نظر در حباب بالایی قرار دارد.

همچنین در شرایط برعکس نیز وقتی قیمت یک سهم در یک روند نزولی با قدرت بسیار زیاد کاهش پیدا کرده باشد شما می توانید از روی مشاهده نمودار به این نتیجه برسید که قیمت سهام مورد نظر در حال حاضر در حباب منفی قرار گرفته است و هر لحظه در صورت نمایان شدن نشانه های مختلفی امکان برگشت قیمت آن وجود خواهد داشت.

البته برای استفاده از این روش برای تشخیص حباب بایستی دانش و تجربه زیادی در بازار داشته باشید زیرا عملاً شما در حال استفاده از هیچ گونه ابزاری نیستید و تنها تجربه و تخصص شما است که می تواند کمک کننده باشد.

روانشناسی حباب در بورس ایران

یکی از مهم ترین نکاتی که درباره حباب قیمت ها در بازار بورس باید به آن اشاره کنیم، روانشناسی مربوط به این موضوع است. روانشناسی حباب قیمت ها در بازار بورس اهمیت بسیار زیادی برای شناخت هر چه بهتر روند ورود حباب به این بازار دارد. در واقع این بررسی به صورت واضح نشان خواهد داد که چگونه و چه رفتارهایی باعث ایجاد حباب در بازار بورس ایران شده و در نهایت افزایش و کاهش قیمت ها را به صورت غیر واقعی در این بازار رقم می زند.

در نمودار زیر می توانید روانشناسی حباب قیمت ها در بازار بورس ایران را مشاهده نمایید که رفتار شاخص بورس نیز دقیقاً با همین مراحل ادامه پیدا می کند.

اولین موج فروش بدبینی‌ها نسبت به سوددهی در بازار بورس به شدت زیاد شده و درصد قابل توجهی از کاربران دیگر امیدی به رسیدن به سود های قابل توجهی در این بازار ندارند. در این مرحله سرمایه گذاران بزرگ اقدام به خرید سهم سرمایه گذاران کوچک و خرد کرده و به نوعی با جمع آوری این سهم ها در قیمت های بسیار پایین سعی می‌کنند تا از حباب ایجاد شده در ادامه برای رسیدن به سود استفاده کنند.

سرمایه گذاران هوشمند و سرمایه گذاران بزرگ به خوبی به شرایط ایجاد حباب در بازار بورس آشنا بوده و وقتی قیمت ها برای مدت زمان طولانی در یک محدوده کوچک نوسان می نماید به این نتیجه می رسند که در حال حاضر بازار بورس ایران دارای حباب منفی است. حباب منفی می تواند بهترین زمان برای خرید و ورود به سهم های مختلف در بازار بورس ایران باشد.

کم کم با ورود سرمایه گذاران بزرگ توجه رسانه ها به بازار بورس بیشتر شده و با به اتمام رسیدن تمام سهم های موجود در افراد بدبین که بیشتر سرمایه گذاران خود هستند زمینه لازم برای یک رشد بزرگ و ایجاد حباب قیمتی مثبت در بازار بورس فراهم می آید.

ایجاد شوق برای سرمایه گذاری در بازار بورس و طمع رسیدن به سود های بسیار زیاد در میان عموم کاربران باعث می‌شود تا رشد قابل توجهی را در بازار بورس شاهد باشیم و در نهایت توهم به عنوان آخرین کلید انفجار حباب بازار بورس باعث رسیدن قیمتها به اوج می رسد. در این وضعیت سرمایه گذاران هوشمند و سرمایه گذاران بزرگ در اوج سود ممکن در رالی صعودی مورد نظر هستند و کم کم فرایند خروج آنها از بازار آغاز می‌شود که همین امر رالی نزولی بعدی را ایجاد می نماید.

در ادامه احساسات و عواطفی مانند تله خوشبین ها و انکار و حتی ترس باعث می‌شود تا کم کم روند نزولی شکل گرفته در بازار بورس قدرت بیشتری پیدا نموده و در نهایت تسلیم سرمایه‌گذاران خود و عموم مردم باعث می‌شود تا دوباره قیمت ها به سمت حباب منفی برود. روانشناسی حباب قیمت ها در بازار بورس در این چرخه به صورت مکرر تکرار می‌شود و به همین ترتیب سرمایه گذاری در بازار بورس به روند خود ادامه می دهد.

ترکیدن حباب در بورس ایران چیست

نحوه تشخیص حباب در بورس را با هم مرور کردیم. اما باید بدانید که حباب در بازار بورس دائمی نیستند و در صورت به وجود آمدن شرایط لازم باید منتظر ترکیدن آنها نیز باشید. ترکیدن حباب ها در بازار بورس می تواند بهترین فرصت های معامله گری را برای معامله گران در بازار ایجاد نماید. از این رو لازم دانستیم تا به صورت کامل شرایط ترکیدن حساب در بورس را نیز بررسی کنیم.

قبل از هر چیزی باید یک تعریف ساده از ترکیدن حباب در بورس ایران داشته باشیم. وقتی معامله گران به این نتیجه برسند که قیمت ها در شرایط کنونی دارای حباب است و معاملات خود را بر اساس ترکیدن حباب و برگشت روندها تنظیم نمایند، مکانیزم عرضه و تقاضای به وجود آمده در بازار باعث ترکیدن حباب ها می‌شود. به زبان ساده تر قرار نیست که قیمت ها تا ابد همراه با حباب باشند و به محض اینکه معامله گران در اکثریت اقدام به تشخیص حباب ها نمایند، زمان مناسبی برای ترکیدن آنها فراهم آمده و باید منتظر چنین رخدادی باشیم.

ترکیدن حباب در بازار بورس نیز بر اساس شرایط خاصی رخ می دهد. در این بخش سعی داریم تا این شرایط را برای شما تشریح کنیم.

عوامل موثر بر ترکیدن حباب در بورس ایران چیست

در بخش های قبلی عوامل موثر بر ایجاد حباب در بازار بورس را با هم بررسی کردیم و سپس نکات و ترفندهای لازم برای تشخیص حباب در بازار را نیز ارزیابی نمودیم. اما نوبت به این رسیده تا عوامل موثر بر ترکیدن حباب در بازار بورس را نیز با شما در میان بگذاریم که با شناخت این عوامل عملاً شما می توانید برای انجام معاملات بهتر و خروج به موقع و یا ورود به موقع به بازار اقدام کنید.

دقت کنید که ترکیدن حباب در بازار بورس دقیقاً زمانی است که معامله گران باید یا برای خرید با ترکیدن حباب منفی و یا برای فروش با ترکیدن حباب مثبت اقدام نمایند. با مطالعه چند باره نکاتی که در نحوه تشخیص حباب در بازار بورس به شما بیان کردیم پیدا کردن چنین وضعیت هایی در بازار بورس برای شما ساده تر خواهد شد. اما در این بخش سعی داریم تا عواملی را به شما معرفی کنیم که همراه با آن نکات می توانند کمک شایانی برای تشخیص زمان ترکیدن حباب به شما بکنند.

مسلما وقتی ترفند های مورد استفاده برای تشخیص حباب در بازار بورس را استفاده کرده و به این نتیجه رسیده باشید که بازار در حال حاضر حباب دارد با استفاده از عوامل موثر بر ترکیدن حباب و مشاهده آنها در بازار یک هشدار بسیار بزرگ برای شما فعال خواهد شد که هر چه سریعتر بایستی اقدام لازم برای انجام معامله بهینه در بازار را در دستور کار خود قرار دهید. وقتی بازار دارای حباب منفی قابل توجهی است و عوامل موثر بر ترکیدن حباب در بازار مشاهده می‌شود زمان آن رسیده که با یک بررسی دقیق اقدام به خرید سهام های ارزنده برای رسیدن به سودهای قابل توجه کنید.

وقتی ارزیابی شما با استفاده از ترفندهای تشخیص حباب در بازار نشان از وجود یک حباب مثبت دارد و عوامل ترکیدن حباب در بازار بورس را نیز همزمان مشاهده می کنیم بهترین زمان برای خروج از بازار و ذخیره کردن سود های معاملات گذشته است.

به وجود آمدن اخبار موثر بر بازار بورس

یکی از مهمترین عوامل ترکیدن حباب در بازار بورس به وجود آمدن اخبار موثر بر بازار است. البته اخبار در برخی مواقع می توانند باعث ایجاد حباب در بازار نیز شود اما منظور ما از این بخش اخباری است که اکثر معامله‌گران منتظر آن هستند. شما بایستی دائماً اخبار مندرج در سایت ها و شبکه های خبری درباره اقتصاد ایران و بازار بورس را مشاهده کرده و با توجه به این اخبار تشخیص دهید که بهترین زمان برای ورود به بازارهای خروج از آن چه زمانی است.

مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار بورس

همچنین خود مکانیزم واقعی عرضه و تقاضا در بازار بورس نیز می تواند یکی از عوامل ترکیدن حباب در بازار باشد. وقتی میزان تقاضا به حداکثر شرایط ممکن رسیده و هیچ ارزی در بازار وجود نداشته باشد امکان افزایش قیمت یک سهم تا میزان قابل توجهی وجود خواهد داشت. در بسیاری از مواقع وقتی مکانیزم عرضه و تقاضا در سهام مورد نظر به شرایط عادی بازگردد می توان انتظار ترکیدن حباب به وجود آمده در آن را داشت.

از بین رفتن جو روانی مثبت یا منفی در میان سرمایه گذاران

در خیلی از مواقع دلیل اصلی به وجود آمدن حباب در بازار وجود جو روانی مثبت یا منفی در میان معامله گران است که به دلایل مختلف ممکن است به وجود آمده باشد. مسلما از بین رفتن این جو روانی را می‌توان یکی از عوامل اصلی ترکیدن حباب در بازار بورس در نظر گرفت.

تحلیل حباب در تاریخچه بورس ایران

نحوه تشخیص حباب در بورس را با هم بررسی کردیم. اما حباب در تاریخچه بورس ایران چگونه بوده و در چه مواقعی بیشترین حباب ها در بورس به وجود آمده اند؟ البته ابتدا باید اشاره کنیم که حباب ها بر اساس اندازه ممکن است کوچک یا خیلی بزرگ باشند. خیلی از حباب های کوچک در بازه های زمانی کوتاه مدت چند روز یا چند ساعته به وجود آمده و حتی از بین هم می روند. قرار نیست که همه حباب ها در طول چند سال به وجود آیند. اما چیزی که مسلم است حباب های به وجود آمده در بازه های زمانی طولانی مدت معمولاً خیلی بزرگ تر هستند و بیشتر هم به چشم می آیند.

برخی از معامله گران حرفه ای با رسیدن به دانش تحلیلی لازم در حال حاضر امکان رسیدن به سود با تشحیص حباب های کوتاه مدت را دارند. شما نیز باید با تمرین و افزایش تجربه خود در بازار به این وضعیت برسید. اما برای اینکه با تاریخچه حباب در بازار بورس نیز بیشتر آشنا شوید، لازم دانستیم تا گذری به چنین اتفاقاتی در شاخص بورس داشته باشیم.

یکی از بزرگ ترین حباب ها در بورس ایران به سال ۱۳۸۹ و اوایل سال ۱۳۹۰ باز می گردد. به دلایل مختلفی در این سال ها بازار بورس یک روند صعودی با شیب فوق العاده زیاد را در پیش گرفته بود و همین موضوع باعث به وجود آمدن سودهای قابل توجه نیز برای معامله گران شده بود. در این بین در اوایل سال ۱۳۹۰ با به وجود آمدن یک واگرایی بزرگ در نمودار شاخص بورس، این حباب ترکید و تا چندین ماه شاهد اصلاح قیمت در بازار بودیم. نمودار زیر این واگرایی و لحظه ترکیدن حباب در بازار را به شما نشان می دهد.

این موضوع باعث شد تا نزدیک به یک سال تنها نوسانات مثبت و منفی را در بازار بورس شاهد باشیم و خبری از صعود های بزرگ در بازار نباشد.

آغاز سال ۱۳۹۳ تا اواخر سال ۱۳۹۴ به مدت دو سال نیز بازار بورس ایران در رکورد بزرگی فرو رفت که این امر باعث به وجود آمدن حباب منفی در شاخص شد. ترکیدن این حباب نیز یک روند صعودی قابل توجه را در بازار رقم زد. کسانی که در این دو سال صبر زیادی داشته و سهم های خود را حفظ کرده بودند و یا در اواخر سال ۱۳۹۴ برای خرید سهام اقدام کرده بودند، در یک بازه زمانی کوتاه مدت سود خوبی به دست آوردند.

مرداد ماه سال ۱۳۹۹ نیز نزدیک ترین حباب بزرگ در بازار بورس ایران بود که بعد از سه سال افزایش قیمت های بزرگ در بازار شاهد یک افت قیمت بزرگ در آن بودیم. اتفاقی که باعث شده تا به امروز خیلی از معامله گران بازار در ضرر های سنگینی قرار داشته باشند و هنوز هم حتی به قیمت سر به سر معاملات خود نیز نرسند. حال باید دید که چه زمانی حباب منفی فعلی بازار ترکیده و شاهد ورود سهم ها به روندهای صعودی قدرتمند خواهیم بود.

حباب قیمت بهترین زمان برای کسب سود و ضرر

با نحوه تشخیص حباب در بورس آشنا شدید و در حال حاضر به عنوان یک تحلیلگر و سرمایه‌گذار حرفه‌ای و آگاه می توانید برای خرید و فروش در این بازار با توجه به حباب قیمت ها اقدام نمایید. دقت داشته باشید که قیمت گذاری در بازار بورس ایران مانند سایر بازارهای مالی و سرمایه گذاری بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا انجام می پذیرد. به این معنا که در نهایت تمام عوامل موثر بر قیمت ها در بازار بورس تاثیر خود را بر روی میزان عرضه و تقاضا گذاشته و این شرایط تغییرات حاکم بر عرضه و تقاضا است که باعث افزایش قیمت ها و یا کاهش آنها می شود.

با توجه به این موضوع به راحتی می‌توان ادعا کرد که تشکیل حباب قیمت مثبت یا منفی در بازار بورس نیز دقیقاً به دلیل شرایط حاکم بر عرضه و تقاضا در این بازار صورت می پذیرد. وقتی تقاضا برای خرید سهام در بازار بورس به صورت قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند عملاً قیمتها به سمت سود حداکثری پیشرفته و در نهایت شاهد حباب مثبت در بازار بورس خواهیم بود. هر چقدر قدرت تقاضا برای یک سهم در بازار بورس بیشتر باشد حباب تشکیل شده در آن نیز شدت بیشتری خواهد داشت.

به صورت کلی وقتی شیب نمودار شاخص بورس ایران و یا هر کدام از سهم های تعریف شده در این بازار چه در جهت سود و چه در جهت نزول خیلی تند باشند و مومنتوم بالایی داشته باشند عملاً احتمال به وجود آمدن حباب در نمودار این سهم ها بسیار بیشتر است. به همین دلیل در زمان بررسی حباب قیمت در بازار بورس حتماً باید به شیب نمودار ها نیز در این بازار دقت کافی داشته باشید.

دقت داشته باشید که شناخت نحوه تشخیص حباب در بازار بورس تنها یک نکته کلیدی معمولی برای معامله گری در این بازار نیست و این شناخت می‌تواند دقیقاً میزان سود و زیان شما را از معاملات مختلف رقم بزند. کسانی که شناخت کافی نسبت به این اصطلاح از اصطلاحات رایج بورس را نداشته باشند عملا می تواند به موقع برای سرمایه گذاری در این بازار اقدام کرده و در چرخه روانشناسی حباب بازار بورس جزء افراد عموم تعریف می شوند که معمولاً در حال ضرر کردن هستند.

جمع بندی و نتیجه گیری از حباب در بورس ایران

نحوه تشخیص حباب در بورس را به صورت کامل و جامع با هم مرور کردیم و همچنین نکات کاربردی و کلیدی بسیار مهمی را نیز درباره شرایط تشکیل حباب در قیمت ها در بازار بورس با شما در میان گذاشتیم. واقعیت این است که تسلط پیدا کردن به تمامی نکات برای یک معامله گری عالی در بازار بورس لازم است و عدم دقت به این موضوعات نیز یک سرمایه‌گذار و معامله گر معمولی از شما خواهد ساخت.

تمام تلاش ما در مجموعه کانون بورس ایجاد بهترین شرایط ممکن برای معامله گری در این بازار برای شما عزیزان است و در همین راستا مجموعه مقالات آموزش رایگان بورس و همچنین جامع ترین و کامل ترین دوره آموزش بورس را برای شما فراهم کرده ایم تا بتوانید با شناخت کامل تمام اصطلاحات رایج در بازار بورس معامله گری فوق العاده ای را برای خود در این بازار رقم بزنید. همچنین بهترین دوره آموزش بورس و آموزش غیرحضوری بورس را نیز می توانید در اختیار داشته باشید.

در انتها اگر چالش ها و سوالات شما درباره حباب در بازار بورس ایران تمام نشده و هنوز به درک کاملی نسبت به این موضوع در معاملات بازار بورس نرسیده اید، می توانید دیدگاه ها و چالشهای خود را با ما در میان بگذارید.